Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wysokość świadczeń dla osób i rodzin wymagających osłony socjalnej jest niewystarczająca. Zbyt niskie kryteria dochodowe powodują, że wiele osób i rodzin potrzebujących pozostaje poza systemem wsparcia.
• Dlatego duży niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudziły rządowe propozycje dla Rady Dialogu Społecznego dotyczące kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej oraz kryteriów i świadczeń rodzinnych
• Mechanizmy, tryby i terminy weryfikacji zarówno kryteriów dochodowych jak i wysokości świadczeń wymagają przeglądu i odpowiedniej modyfikacji - pisze Marcin Wiącek do minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk 

System świadczeń dla rodzin z dziećmi, osób z niepełnosprawnością oraz osób i rodzin w trudnej sytuacji życiowej i materialnej powinien być realną osłoną socjalną. Tymczasem do RPO wpływają skargi na niewystarczającą wysokość świadczeń rodzinnych i opiekuńczych, z funduszu alimentacyjnego, z pomocy społecznej - a także ograniczony do nich dostęp z uwagi na zbyt niskie kryteria dochodowe. 

Marcin Wiącek zwraca uwagę Pani Minister na ten problem, przypominając że pisał w tej sprawie 23 czerwca 2023 r. do MRiPS, ale nie otrzymał odpowiedzi.

W obecnych realiach społeczno-gospodarczych - przy znacznym wzroście kosztów utrzymania, spadku wartości pieniądza i perspektywie wzrostu cen energii - wysokość świadczeń dla osób i rodzin wymagających osłony socjalnej jest niewystarczająca. Określone na zbyt niskim poziomie kryteria dochodowe powodują natomiast, że już dzisiaj wiele osób i rodzin potrzebujących pozostaje poza systemem wsparcia.

W związku z tym duży niepokój Rzecznika wzbudziły rządowe propozycje dla Rady Dialogu Społecznego, dotyczące kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej oraz kryteriów i świadczeń rodzinnych. 

Z informacji w przestrzeni publicznej wynika, że planowane jest podniesienie wysokości kryteriów dochodowych w pomocy społecznej dla:

• osoby samotnie gospodarującej: do kwoty 1010 zł (obecnie 776 zł), 
• dla osoby w rodzinie: do kwoty 823 zł (obecnie 600 zł). 

Propozycja kwot kryteriów dochodowych w świadczeniach rodzinnych skupia się na „zamrożeniu" tych progów, tj. pozostawienia ich na obecnym poziomie: 

• kryterium dochodowe ogólne - 674 zł 
• kryterium dochodowe dla rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością - 764 zł. 

Bez zmian pozostawiono także świadczenia rodzinne, zasiłki i dodatki do zasiłków rodzinnych. Wśród argumentów za takim rozwiązaniem przedstawiono m.in. funkcjonowanie programu 800+, świadczenie „Dobry Start" w wysokości 300 zł oraz nowy Program „Aktywny Rodzic" .

Świadczenia rodzinne i opiekuńcze, świadczenia z funduszu alimentacyjnego i świadczenia z pomocy społecznej stanowią istotny element systemu wsparcia. Umożliwiają osobom i rodzinom potrzebujących złagodzenie finansowych trudności, z jakimi muszą się mierzyć w trudnej sytuacji społeczno-gospodarczej, wobec znacznego wzrostu kosztów utrzymania i spadku wartości pieniądza. 

W tym kontekście określone w ustawach o świadczeniach rodzinnych, o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz o pomocy społecznej mechanizmy, tryby i terminy weryfikacji zarówno kryteriów dochodowych jak i wysokości świadczeń wymagają przeglądu i odpowiedniej modyfikacji. 

Nie uwzględniają one bowiem czynników mających wpływ na sytuację finansową osób i rodzin, takich jak np. inflacja czy skokowy wzrost cen energii i ogrzewania. Powoduje to, że duża grupa osób w obliczu kryzysowej sytuacji pozostaje poza wsparciem, a udzielana pomoc finansowa - ze względu na spadek jej wartości - nie tylko nie spełnia swych zadań, ale nie zaspokaja elementarnych potrzeb pozwalających na zabezpieczenie godności człowieka. Rolą państwa jest stworzenie instrumentarium służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb obywateli, a regulacje ustawowe powinny gwarantować efektywną pomoc.

W swoim piśmie RPO szczegółowo odnosi się do  kwestii:

• świadczeń rodzinnych i opiekuńczych
• świadczeń z funduszu alimentacyjnego
• świadczeń z pomocy społecznej

Marcin Wiącek zwraca się do Pani Minister o przeanalizowanie przedstawionych uwag i podjęcie działań naprawczych zabezpieczających osłonę socjalną osób potrzebujących i zagrożonych ubóstwem. Prosi też o stanowisko w sprawie.

III.7065.165.2022