Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Po zamieszkach w Lubinie 8 sierpnia do aresztu miały trafić m.in. przypadkowe osoby niepełnoletnie - ich opiekunowie prawni mogli nie być o tym poinformowani
• RPO z niepokojem obserwuje coraz częstsze ingerencje policji w wolność zgromadzeń publicznych młodych osób
• Dlatego przypomina szefowej lubińskiej policji standardy w tym zakresie: dzieci mają takie same prawa do demonstrowania, jak i dorośli

Rzecznik Praw Obywatelskich z zaniepokojeniem przyjął informacje o działaniach policji w Lubinie, podjętych wobec zgromadzonych młodych osób, które brały tam udział w proteście przed komendą w związku ze śmiercią 34-mężczyzny po interwencji funkcjonariuszy.

Policja zatrzymała wtedy ponad 50 osób. Choć według oficjalnego komunikatu miano zatrzymywać jedynie "najbardziej niebezpiecznych uczestników manifestacji", to z relacji mediów i obecnych na miejscu aktywistów wynika, że do aresztu trafić mogły również zupełnie przypadkowe osoby, w tym - niepełnoletnie. A informacje o zatrzymaniu oraz o miejscu zatrzymania nie zostały przekazane ich opiekunom prawnym.

Rzecznik z niepokojem obserwuje coraz częstsze ingerencje policji w wolność zgromadzeń publicznych (szczególnie spontanicznych) osób młodych. 15 kwietnia 2021 r. zwrócił się do wszystkich komend wojewódzkich policji, wskazując na obowiązujące standardy w zakresie poszanowania wolności zgromadzeń publicznych, wnosząc m.in. o odpowiednie przeszkolenie funkcjonariuszy. Dotychczas otrzymał tylko kilka odpowiedzi.

Od początku roku RPO już kilkukrotnie był zmuszony podejmować interwencje w tego rodzaju sprawach. Chodziło np. o:

• sprawę nastolatka, członka Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, który podczas demonstracji używał przez chwilę urządzenia nagłaśniającego. Upomniany przez policjantów, odłożył megafon. Mimo to policja zawiadomiła sąd rodzinny o jego :demoralizacji”;
• sprawę uczennicy, która wzięła udział w manifestacji w Poznaniu i zabrała na niej dwukrotnie głos. Policja miała na tej podstawie uznać, że  jest ona organizatorką zgromadzenia. Postępowanie ma zmierzać do postawienia młodej obywatelce zarzutów z art. 52 § 2 pkt 2 Kodeksu wykroczeń;
• zarzut organizacji zgromadzenia publicznego dla młodej osoby w Oleśnicy. W tym przypadku postępowanie zmierza do postawienia zarzutów z art. 165 § 1 Kodeksu karnego.
• postępowanie wrocławskiej policji wobec 17-letniej osoby w celu ukarania za siedzenie na chodniku w czasie proekologicznego protestu.

W tym kontekście RPO wskazuje, że osoby niepełnoletnie mają w RP prawo do demonstrowania swoich poglądów, szczególnie w sprawach o doniosłym znaczeniu społecznym. W tym zakresie korzystają z gwarantowanej konstytucyjnie wolności słowa (art. 54 ust. 1 Konstytucji) i udziału w pokojowych zgromadzeniach publicznych (art. 57 Konstytucji).

Podobne gwarancje zawiera Konwencja o Prawach Dziecka z 1989 r. Jej art. 13 ust. gwarantuje dziecku prawo do swobodnej wypowiedzi, a  art. 15 ust. 1 - wolność pokojowych zgromadzeń dzieci.

Biuro RPO zwraca się do komendantki powiatowej policji w Lublinie o informacje nt. zabezpieczenia zgromadzeń 8 sierpnia 2021 r. Prosi również o podanie podstaw zatrzymania poszczególnych osób, zwłaszcza osób nieletnich, w tym - czy i kiedy ich opiekunowie  zostali poinformowani o ich zatrzymaniach.

VII.613.20.2021