Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pracodawcy zwalniają liderów związków zawodowych za czynności związane z ich funkcjami 
• Działania pracodawców mogą wywoływać wśród pracowników lęk przed negatywnymi konsekwencjami wstępowania do związków zawodowych
• W piśmie do Głównego Inspektora Pracy RPO przypomina, że prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych jest wolnością konstytucyjną i jednym z podstawowych praw człowieka, a państwo ma obowiązek chronić pracowników przed takimi praktykami pracodawców
• AKTUALIZACJA: Pracodawca bezpodstawnie kwestionował status zakładowej organizacji związkowej - odpisała Katarzyna Łażewska-Hrycko
• Wobec rozwiązania umowy o pracę ze związkowcem z rażącym naruszeniem prawa, wszczęto postępowanie o wykroczenie przeciwko prawom pracownika, które zakończono przedstawieniem zarzutów osobie działającej w imieniu pracodawcy i sporządzeniem wniosku o ukaranie do sądu 
• Do pracodawcy skierowano zaś cztery wnioski, w tym o współdziałanie z niezależnym związkiem zawodowym pracowników banku

Rzecznik Praw Obywatelskich reaguje na informacje prasowe dotyczące kroków podejmowanych przez niektórych pracodawców wobec działaczy związków zawodowych. Niekiedy decydują się oni na wyrzucanie związkowców z pracy. Tak było w przypadku dwóch pracowników, którzy zostali zwolnieni dyscyplinarnie za samo ogłoszenie powstania związków zawodowych w ich zakładach pracy.

Taka praktyka pracodawców grozi wywołaniem wśród pracowników efektu mrożącego dla korzystania z konstytucyjnej wolności zrzeszania się, gwarantowanej w art. 59 ust. 1 Konstytucji.

Trudno bowiem uznać zwykłe czynności związane z zakładaniem związków zawodowych za ciężkie naruszenia obowiązków pracowniczych. Nie są także przestrzegane terminy na dokonanie takiego wypowiedzenia, które mają chronić pracowników przed arbitralnym zwolnieniem w dowolnym czasie. 

W piśmie do głównej inspektor pracy Katarzyny Łażewskiej-Hrycko RPO podkreśla, że niezakłócone funkcjonowanie związków zawodowych gwarantuje Konstytucja oraz Europejska Konwencja Praw Człowieka. Elementarna rola związków zawodowych w systemie ochrony praw pracowniczych oraz potrzeba zagwarantowania im swobodnego działania jest silnie akcentowana zarówno w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, jak i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W szczególności wskazuje się, że związki zawodowe powinny korzystać z udogodnień umożliwiających im faktyczne i sprawne wykonywanie ich funkcji.

W ocenie RPO organy państwa powinny podejmować więc działania w celu przeciwdziałania działaniom pracodawców, które skutecznie utrudniają korzystanie z prawa do zakładania związków zawodowych i stygmatyzują osoby decydujące się na podjęcie inicjatywy w tym zakresie.

W związku z niepokojącymi przypadkami praktyk zagrażających prawom uzwiązkowionych pracowników RPO przypomina o zadaniach Państwowej Inspekcji Pracy. Ma ona prawo do kontroli prawidłowości nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy oraz do nakładania kar na pracodawców w razie stwierdzenia naruszenia przez nich praw pracowniczych. Zastępca RPO Stanisław Trociuk pyta zatem główną inspektor pracy o czynności podjęte w sprawie zwalnianych związkowców.

VII.613.29.2021