Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.
2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.
3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.
4. Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa.
5. Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.

​CO TO ZNACZY?

Ust. 1

Konstytucja rozróżnia własność od innych praw majątkowych i wyraźnie akcentuje jej wyższą rangę. Odrębnie art. 64 gwarantuje ochronę prawa dziedziczenia. Adresatem obowiązków wynikających z tego prawa (w tym zapewnienia im równej ochrony prawnej) są władze publiczne.

Ani prawo własności ani inne prawa majątkowe nie mają charakteru absolutnego. Zakres dopuszczalnych ograniczeń prawa własności określa art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 3 (tylko w drodze ustawy, nie może naruszać istoty prawa). Powtórzenie niektórych przesłanek w obu tych przepisach jeszcze bardziej podkreśla znaczenie prawa własności. Gwarancje z art. 64 ust. 3 nie odnoszą się jednak do innych niż własność praw majątkowych.

Ust. 2-5

Kolejne ustępy art. 65 regulują bardziej szczegółowo prawa pracownicze.

Ustęp drugi określa aspekt negatywny wolności pracy. Oznacza on zakaz wprowadzania obowiązku pracy, któremu niepodporządkowanie się prowadziłoby do sankcji karnych lub administracyjnych. Władza nie może narzucić podjęcia pracy. Zakaz pracy przymusowej oznacza też zakaz zmuszania kogokolwiek przez władze do podejmowania określonego zatrudnienia (rodzaju czy miejsca pracy). Zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego i dopuszcza się ustawowe nałożenie obowiązku pracy (musiałoby być to jednak zgodne z wiążącym Polskę prawem międzynarodowym).

Konstytucja zakazuje także stałego zatrudniania dzieci do lat 16. Przepis ten jest jedną z gwarancji ochrony praw dziecka (art. 72).

Konstytucyjnym obowiązkiem ustawodawcy jest określenie minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę oraz sposobu ustalania tej wysokości. Wyraźnie zakazuje się różnicowania wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości ze względu na płeć (art. 33 ust. 2). Z artykułu 65 można zatem wyprowadzić prawo pracownika do minimalnego wynagrodzenia.