Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 17 maja to Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii, Transfobii i Bifobii
• Tegorocznym hasłem przewodnim obchodów jest „Siła wspólnot”
• Jego celem jest zwrócenie uwagi na potencjał, jaki tkwi w społecznościach. Bycie we wspólnocie daje jej członkom ochronę i wzajemne wsparcie. Jednocząc się zyskujemy również możliwość przeciwdziałania nierównemu traktowaniu i tworzenia trwałych zmian dla wszystkich
• Organizatorzy obchodów podkreślają, że wybierając takie hasło chcieli docenić oddolne wysiłki, sieci wzajemnej pomocy i wszelkie wspólne działania, które ukształtowały ruchy na rzecz praw osób LGBT+ i nadal je podtrzymują
• Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do przedstawicieli władz publicznych o podjęcie dalszych działań na rzecz zapewnienia ochrony praw osób LGBT+ oraz budowanie otwartego i inkluzywnego społeczeństwa

Z okazji Międzynarodowego Dnia Przeciw Homofobii, Bifobii i Transfobii (IDAHOBIT), przypadającego co roku 17 maja, Rzecznik Praw Obywatelskich – niezależny organ ds. równego traktowania, pragnie wyrazić swoje wsparcie dla osób LGBT+, które każdego dnia współtworzą naszą rzeczywistość – w szkołach, w miejscach pracy, w rodzinach, w kulturze i w życiu publicznym. Tegoroczne hasło przewodnie – „Siła wspólnot” – skłania do podkreślenia potrzeby budowania solidarności i wspólnoty w różnorodności oraz wskazania, że poszanowanie godności osób LGBT+ jest naszym wspólnym zobowiązaniem jako demokratycznego społeczeństwa, które w pełni respektuje prawa człowieka. 

Obchody IDAHOBIT 2025 są także okazją do wyrażenia uznania dla odwagi i zaangażowania osób działających na rzecz praw człowieka: aktywistów i aktywistek, organizacji społecznych i sojuszników idei wolności, równości i wspólnego dążenia do sprawiedliwości.

IDAHOBIT 2025 to nie tylko moment refleksji, ale również apel o aktywne zaangażowanie wszystkich – instytucji publicznych, organizacji społecznych, mediów i obywateli – w budowanie społeczeństwa, w którym każda osoba, niezależnie od orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej, może żyć bezpiecznie, godnie i w pełni swoich praw. Rzecznik ponownie pragnie więc zaapelować do władz publicznych o niezwłoczne podjęcie skutecznych działań na rzecz zapewnienia odpowiedniej ochrony praw osób LGBT+ tak, by mogły żyć bez strachu przed przemocą i wykluczeniem. 

Choć obserwujemy w Polsce pozytywne zmiany i wzrastającą świadomość społeczną, Rzecznik Praw Obywatelskich w toku swojej działalności wielokrotnie spotkał się z krzywdą osób doświadczających dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową, a skargi wpływające do Biura RPO potwierdzają, że osoby LGBT+ w dalszym ciągu mierzą się z licznymi wyzwaniami. Dotyczą one szeregu zagadnień, od mowy nienawiści i przemocy motywowanej uprzedzeniami, przez wykluczenie społeczne, aż po przejawy dyskryminacji instytucjonalnej. Te trudne doświadczenia i podjęte interwencje RPO zostały zebrane w publikacji Biura RPO pt. „Działania RPO na rzecz ochrony praw osób LGBT+” (w przygotowaniu), która będzie służyć nie tylko jako przegląd działań, lecz także jako plan dalszych kroków, jakie należy podjąć, by zagwarantować obywatelkom i obywatelom LGBT+ pełnię praw. Warto także wskazać na przykłady podjętych przez RPO działań:

• wystąpienie do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie osoby po tranzycji i odpowiedniej zmianie danych osobowych, która ma problem z uzyskaniem duplikatu dyplomu studiów z aktualnymi danymi, bo jej uczelnia została zlikwidowana;
• kolejny wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ws. braku prawnego uznania w Polsce związków jednopłciowych, który został wydany 27 lutego 2025 r. W postępowaniach przed Trybunałem w 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił stanowisko w formie amicus curiae;
• opinię RPO do projektów dwóch ustaw dotyczących rejestrowanych związków partnerskich;
• wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów dotyczące wykonania wyroków ETPC ws. związków jednopłciowych;
• wystąpienie do dyrektora generalnego Służby Więziennej ws. traktowania osób transpłciowych w więzieniach i aresztach.
• warto przypomnieć również sprawę uchwał podejmowanych przez niektóre samorządy, które dyskryminowały osoby LGBT+. Na skutek działań Rzecznika Praw Obywatelskich, organów Unii Europejskiej oraz organizacji społecznych i aktywistów na rzecz społeczności LGBT+ wszystkie uchwały w sprawie przeciwdziałania lub powstrzymania „ideologii LGBT” zostały uchylone lub unieważnione. Samorządy podjęły też działania w sprawie SKPR.