Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Europejski Trybunał Praw Człowieka 27 lutego 2025 r. wydał kolejny wyrok dotyczący braku prawnego uznania w Polsce związków jednopłciowych. Wyrok w sprawie Szypuła i Inni przeciwko Polsce to już trzecie rozstrzygnięcie w sprawie polskich obywateli, w którym Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, przewidującego prawną ochronę życia prywatnego i rodzinnego
• W postępowaniach przed Trybunałem w 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił stanowisko w formie amicus curiae
• Polska w świetle ww. wyroków ETPC jest zobowiązana do wprowadzenia prawa osób tej samej płci do zawarcia sformalizowanego związku, będącego samodzielną instytucją prawną z określonymi uprawnieniami i obowiązkami
• W opinii przedstawionej do projektu ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich Rzecznik wskazał, że wprowadzenie w drodze ustawy związku partnerskiego nie narusza Konstytucji RP, w tym jej art. 18, z którego wynika, że małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny

Sprawa Szypuła i Inni przeciwko Polsce (skarga nr 78030/14, rozpoznana łącznie ze skargą nr 23669/16) dotyczyła par pozostających w związku jednopłciowym, które zamierzały zawrzeć związek małżeński za granicą. Skarżący podnieśli zarzuty naruszenia art. 8, 12 i 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z art. 8 w związku z odmową wydania skarżącym zaświadczeń stwierdzających brak okoliczności wyłączających możliwość zawarcia związku małżeńskiego za granicą.

Po analizie okoliczności sprawy Trybunał wskazał, że z treści art. 8 Konwencji wynika pozytywny obowiązek państwa zapewnienia ram prawnych umożliwiających parom jednopłciowym odpowiednie uznanie i ochronę ich związku. Nie zapewniając skarżącym konkretnych ram prawnych, władze polskie stworzyły sytuację „próżni prawnej” i nie zapewniły podstawowych potrzeb w zakresie uznania i ochrony par osób tej samej płci pozostających w stałym związku.

W wyroku Trybunał powtórzył tezy zawarte we wcześniejszych rozstrzygnięciach przeciwko Polsce: Przybyszewska i inni przeciwko Polsce (skarga nr 11454/17) oraz Formela i inni przeciwko Polsce (skarga nr 58828/12). Na konieczność niezwłocznego wykonania tych wyroków Rzecznik zwracał uwagę w wystąpieniu do Prezesa Rady Ministrów: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-etpc-wyroki-zwiazki-jednoplciowe-wykonanie-premier. Rzecznik monitoruje działania właściwych organów mające na celu wykonanie wskazanych wyroków Trybunału.

VII.501.171.2024