Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Tzw. Samorządowe Karty Praw Rodzin (SKPR), choć nie budzą takich zastrzeżeń jak uchwały „anty-LGBT”, to jednak niektóre z ich postanowień wykraczają poza zakres zadań jednostek samorządu terytorialnego
• Pojęcie „rodziny”, jakie jest używane w SKPR, należy rozumieć w sposób zgodny z Konstytucją i Europejską Konwencją Praw Człowieka, jako obejmujące również związki, które nie są oparte na małżeństwie
• Postanowienia SKPR mogą prowadzić do wykluczenia z ochrony samotnych rodziców oraz niedopuszczalnego różnicowania dostępu organizacji pozarządowych do ich finansowania
• Marcin Wiącek zwrócił się do dwóch burmistrzów i dwóch starostów o rozważenie wyeliminowania kwestionowanych postanowień SKPR z obrotu prawnego
• AKTUALIZACJA 16.01.2025: Uchwałę podjęła Rada Powiatu poprzedniej kadencji; z uwagi jednak na inne stanowisko Pana Rzecznika w tej kwestii rozważamy możliwość zmiany naszej uchwały - odpisał starosta łańcucki Adam Krzysztoń
• Także Starosta Dębicki poinformował o rozważanym wypracowaniu optymalnych zapisów zmian w uchwale, które nie będą budzić żadnych wątpliwości
• Celem działań jest wypracowanie optymalnych, jednoznacznych i niebudzących wątpliwości zapisów, które będą wychodziły naprzeciw podnoszonym w piśmie RPO postulatom - odpowiedział burmistrz Dębicy Mateusz Kutrzeba
• Na stronie BIP Urzędu Miasta i Gminy Odrzywół widnieje zaś uchwała z 22 listopada 2024 r. o uchyleniu kwestionowanej SKPR

Rzecznik skierował wystąpienia do: Burmistrza Miasta i Gminy Odrzywół, Starosty Łańcuckiego, Burmistrza Dębicy oraz Starosty Dębickiego. Przedstawił im swe wątpliwości co do zgodności uchwał rad z prawem, w tym z konstytucyjnym zakazem dyskryminacji.

W latach 2019-2020 niektóre jednostki samorządu terytorialnego podjęły uchwały określane w debacie publicznej jako uchwały „anty-LGBT”. Do tej grupy zaliczono uchwały w sprawie przeciwdziałania lub powstrzymania „ideologii LGBT” oraz w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodzin. 

Uchwały z pierwszej kategorii zostały uchylone przez organy samorządu terytorialnego lub unieważnione przez sądy. Nadal w obrocie pozostaje kilka zaś uchwał dotyczących SKPR. Ich charakter, treść i skutki co do zasady nie budzą tak daleko idących zastrzeżeń, jak uchwały w sprawie przeciwdziałania lub powstrzymania „ideologii LGBT”. Jednakże niektóre ich postanowienia można uznać za wątpliwe pod względem legalności.

Pojęcie "rodziny"

Karta wielokrotnie odwołuje się do pojęć „rodzina”, „prawo do ochrony życia rodzinnego” oraz „autonomia rodziny”. Pojęcie „rodziny” nie zostało zdefiniowane w Konstytucji RP. W wyroku z 12 kwietnia 2011 r. (sygn. akt SK 62/08) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że „brak definicji rodziny w Konstytucji, nawet w świetle dokonujących się przemian społecznych, nie skutkuje brakiem możliwości zrekonstruowania tego pojęcia. W pierwszym rzędzie trzeba odwołać się do językowego jego znaczenia. ‘Rodzina’ – w ścisłym tego słowa rozumieniu – to wspólnota rodziców, najczęściej małżeństwa i dzieci. Natomiast ‘rodzina niepełna’, to rodzina, w której brak jest jednego z rodziców. Na gruncie przepisów konstytucyjnych nie ma jednocześnie podstaw do odstąpienia od powszechnego znaczenia pojęć, jakie ukształtowały się w języku polskim”. 

W tym wyroku TK nie przesądził, czy rodzinę w rozumieniu konstytucyjnym stanowią wyłącznie osoby pozostające w związku małżeńskim, czy też mogą ją tworzyć także np. osoby tej samej płci pozostające we wspólnym pożyciu.

Dokonując wykładni pojęć „rodzina” (art. 18 Konstytucji RP), „prawo do ochrony życia rodzinnego” (art. 47 Konstytucji RP), należy brać pod uwagę to, że ich definicja musi być przyjazna dla wiążącego Polskę prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP).  W sprawie Przybyszewska i inni przeciwko Polsce (wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12 grudnia 2023 r., skarga nr 11454/17 i 9 innych) ETPC przypomniał, iż w sprawach dotyczących domniemanego braku prawnego uznania lub ochrony par osób tej samej płci, art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ma zastosowanie zarówno w aspekcie „życia prywatnego”, jak i „życia rodzinnego” .

Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 19 stycznia 2023 r. w sprawie Fedotova i inni przeciwko Rosji (skargi nr 40792/10, 30538/14 i 43439/14) wskazał, że pojęcie „życia rodzinnego” jest ściśle związane z istnieniem bliskich więzi osobistych, a samo pojęcie „rodzina” dotyczy związków opartych na małżeństwie, lecz także innych faktycznych „więzi rodzinnych”, gdy np. jednostki zamieszkują razem, ale nie są małżeństwem.  

W wyroku w sprawie Schalk i Kopf przeciwko Austrii (wyrok z 24 czerwca 2010 r., skarga nr 30141/04) Wielka Izba przypomniała, że w odniesieniu do związków osób tej samej płci orzeczono, iż sztuczne jest utrzymywanie poglądu, iż w przeciwieństwie do pary osób o odmiennej płci, para osób tej samej płci nie może korzystać z „życia rodzinnego” w rozumieniu art. 8 Konwencji.

Konstytucyjne pojęcie „rodzina” obejmuje osoby pozostające we wspólnym pożyciu (także tej samej płci), niezależnie czy pozostają w związku małżeńskim. Wyraz takiemu przekonaniu daje polski ustawodawca, definiując pojęcia ustawowe. Np. zgodnie z art. 6 pkt 14 ustawy  o pomocy społecznej  przez rodzinę należy rozumieć osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. W rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego osobą najbliższą jest nie tylko małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, ale także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. Z kolei art. art. 2 pkt 2 lit. e ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej stanowi, że przez osobę doznającą przemocy domowej należy także rozumieć m. in. osobę pozostającą we wspólnym pożyciu.

Dlatego zapisy SKPR posługujące się pojęciem „rodziny” należy – w ocenie RPO – interpretować zgodnie z Konstytucją i orzecznictwem ETPC. Odmienne rozumienie definicji rodziny prowadziłoby do naruszenia Konwencji.

Objęcie ochroną tylko wybranej kategorii rodzin – wykluczenie samotnych rodziców

Przyjęcie Karty zobowiązywało do szczególnej ochrony rodzin opartych na małżeństwie kobiety i mężczyzny, w tym do przeciwdziałania dyskryminacji małżeństw w polityce społecznej, za którą w SKPR uznano przywileje na rzecz samotnych rodziców w dostępie do usług i świadczeń oferowanych przez samorząd.

Kwestia wykładni art. 18 Konstytucji RP – wskazującego na ochronę i opiekę państwa nad małżeństwem, rodziną, macierzyństwem i rodzicielstwem – w związku z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP – ustanawiającym m.in. prawo rodzin niepełnych do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych, była rozważana przez TK. W wyroku z 4 września 2007 r. (sygn. akt P 19/07) stwierdził on, że „nakaz wyrażony w art. 18 Konstytucji nie oznacza, że Konstytucja nakazuje traktować osobę mającą rodzinę inaczej (lepiej), niż osobę samotną”.

W orzeczeniu z 18 listopada 2014 r. (sygn. akt SK 7/11) TK wskazał, że: „Konstytucja gwarantuje rodzinom wielodzietnym i niepełnym, które spełniają warunek trudnej sytuacji materialnej i społecznej (por. art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji), więcej niż zwykłą pomoc. Pomoc, która ma mieć charakter szczególny, oznacza konieczność preferencyjnego traktowania osób należących do danej kategorii podmiotów, wyprzedzającego konstytucyjną ochronę o „zwykłej” intensywności, i musi pozwolić każdej takiej rodzinie na w miarę normalne funkcjonowanie w społeczeństwie”. Ochrona przewidziana w art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji RP ma oznaczać wyraźne podwyższenie tego standardu ochrony i pomocy, który ustrojodawca przyznaje wszystkim rodzicom i rodzinom.

Wątpliwości budzi zwłaszcza takie postanowienie Karty: „Dotyczy to w szczególności dostępu do usług i świadczeń oferowanych przez samorząd, których przyznanie jest uwarunkowane złożeniem oświadczenia o statusie samotnego rodzica. Już samo urealnienie tego rodzaju oświadczeń poprzez wprowadzenie znanego w polskim systemie prawnym wymogu, by samotny rodzic przedłożył orzeczenie zasądzające alimenty, może wyeliminować korzystanie z tego przywileju przez osoby nieuprawnione oraz zasadniczo ograniczyć skalę dyskryminacji małżeństw”. 

Wprowadzenie wymogu przedkładania takiego orzeczenia wykluczałoby z możliwości otrzymywania świadczeń rodziców, którzy z różnych przyczyn nie mają możliwości uzyskania takiego orzeczenia bądź na nie oczekują.

Zakaz finansowania ze środków publicznych działań określonych w SKPR 

Postanowienia SKPR dotyczące „wyłączenia możliwości przeznaczenia środków publicznych i mienia publicznego na projekty podważające konstytucyjną tożsamość małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny lub autonomię rodziny”, czy „wykluczenia przeznaczenia środków na działania podważające konstytucyjne fundamenty prawa rodzinnego lub godzące w prawa obywateli”, mogą być interpretowane w sposób sprzeczny z zasadą równego traktowania.
Nieostrość tych pojęć pozostawia zbyt szerokie pole do swobodnej oceny, jakie projekty podważają konstytucyjną tożsamość małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny lub konstytucyjne fundamenty prawa rodzinnego. Może to prowadzić do bezprawnego różnicowania dostępu organizacji do finansowania ich działania.

Zgodnie z SKPR, wyłączenie możliwości finansowania opisanych projektów lub działań miałoby zostać wprowadzone do programów współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz regulaminów konkursów dla organizacji społecznych. 

Tymczasem formy i zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi w ramach realizacji zadań publicznych, w tym wspierania rodzin, określono w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Nie daje ona organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego podstaw do wprowadzania opisanych ograniczeń finansowania organizacji pozarządowych. Elementy programów współpracy jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi oraz ogłoszeń konkursowych są wskazane wprost w przepisach ustawy, która nie przewiduje możliwości ich zmiany lub uzupełnienia w aktach prawa miejscowego.

Powołanie Rzecznika Praw Rodziny 

Powoływanie nowych organów – bez jednoznacznej podstawy ustawowej – nie należy do zadań rady gminy (zob. wyrok NSA z 30 września 1992 r. sygn. akt SA/Gd 1008/92, dotyczący powołania przez radę miasta „gminnego rzecznika praw obywatelskich”).  W konsekwencji takie uregulowania SKPR stanowią przekroczenie kompetencji ustawowych gminy. 

RPO zwraca się do adresatów o stanowisko i rozważenie przedstawienia możliwości wyeliminowania kwestionowanych zapisów Karty z obrotu prawnego. 

Odpowiedź burmistrza Dębicy Mateusza Kutrzeby

W odpowiedzi na pismo z 21 listopada 2024 r., w sprawie o sygn. XI.505.18.2023.AM, skierowanym do Burmistrza Miasta Dębica informuję, że trwa szczegółowa analiza uchwały nr XVI/121/2019 Rady Miejskiej w Dębicy z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodzin, zmienionej uchwałą nr LXXXVIII/676/2024 Rady Miejskiej w Dębicy z dnia 16 lutego 2024 r. w sprawie zmiany uchwały nr XVI/121/2019 z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodzin, uwzględniająca uwagi zgłoszone przez Rzecznika.

Celem prowadzonych działań jest wypracowanie optymalnych, jednoznacznych i niebudzących wątpliwości zapisów, które będą wychodziły naprzeciw podnoszonym w przedmiotowym piśmie postulatom. Jednocześnie oświadczam, że Gmina Miasta Dębica dopełni wszelkich starań, aby ostateczny kształt uchwały nie budził wątpliwości na gruncie ich zgodności z prawem.

Odpowiedź Adama Krzysztonia, starosty łańcuckiego 

W odpowiedzi na pismo z dnia 21 listopada 2024 r. (XL505.18.2023.AM) pragnę Pana zapewnić, że problematyka związana z przestrzeganiem praw człowieka i obywatela oraz realizacji równego traktowania jest przez wszystkie organy Powiatu Łańcuckiego bardzo poważnie traktowana. W reprezentowanej przeze mnie jednostce samorządu terytorialnego nie ma przyzwolenia na jakiekolwiek naruszenia wolności i praw człowieka. Stąd też działalność Pana jako Rzecznika Praw Obywatelskich na wszelkiego rodzaju naruszenia wolności i praw obywatelskich znajduje szeroką aprobatę i uznanie. Otrzymane od Pana pismo jest szczegółowo analizowane przez podległych mi pracowników, jak też zostało udostępnione wszystkim radnym Rady Powiatu Łańcuckiego. Wspólnie podjęliśmy pracę na rzecz wypracowania rozwiązania w zakresie możliwości realizacji zgłoszonych przez Pana postulatów. Rozważamy także wypracowanie optymalnych zapisów, które nie będą budzić żadnych wątpliwości.

Niezależnie od powyższego pragnę zwrócić uwagę na pewne istotne fakty oraz okoliczności dotyczące podjętej uchwały Nr IX/57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie przyjęcia przez Powiat Łańcucki Samorządowej Karty Praw Rodziny, które prawdopodobnie zostały niezauważone lub nie zostały wzięte pod uwagę przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przygotowujących dla Pana projekt skierowanego do mnie pisma. Ze smutkiem przyjąłem, że w Pana piśmie przedmiotową uchwałę Rady Powiatu Łańcuckiego określano jako uchwałę „anty-LGBT". Pragnę wyraźnie zaznaczyć, że treść niniejszej uchwały wyraźnie wskazuje, że nie ma żadnych podstaw ani przesłanek do przyjmowania jej jako uchwałę „anty-LGBT", tak jak zostało to napisane w przedmiotowym piśmie. W tej uchwale nie zamieszczono nawet słowa „LGBT". 

Ponadto co istotne z treści tej uchwały wyraźnie wynika, że intencją do jej podjęcia było wyłącznie zajęcie stanowiska w celu opowiedzenia się po stronie wartości poświadczonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wynikających z jej przepisów zawartych w art. 18, 47, 48 ust. 1 oraz 72 ust. 1. Dokonując zatem interpretacji pozostałych zapisów niniejszej uchwały, należy uwzględnić, że Rada Powiatu Łańcuckiego chciała wyłącznie wyrazić przywiązanie do wartości konstytucyjnych a nie dokonywać dyskryminacji jakichkolwiek osób, grupy czy społeczności. Z powyższego powodu zachowanie Rady Powiatu Łańcuckiego powinno zasługiwać na szeroką aprobatę i uznanie. Uważam, że Pan jako Rzecznik Praw Obywatelskich także uznaje zasadę, że nie ma lepszych i gorszych przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oczywistym jest zatem, że w sytuacji ataku niektórych organizacji i środowisk na wartości konstytucyjne zasadnym i dozwolonym jest opowiedzenie się za przywiązaniem do wartości, które wyraża ten najwyższy akt prawny, tak jak zrobiła to Rada Powiatu Łańcuckiego.

Z powyższego powodu pragnę podkreślić, że okoliczności polegające na tym, że niektóre osoby, organizacje, dziennikarze czy też nawet redakcje medialnych koncernów dokonują bezprawnych czynów niedozwolonych polegających na publikowaniu oczywistych przekłamań w celu wprowadzenia innych w błąd, poprzez sugerowanie, że przedmiotowa uchwała Rady Powiatu jest uchwałą „anty-LGBT", nie stanowią żadnego usprawiedliwienia do powielania tych nieprawdziwych sugestii. Pragnę przypomnieć, że Powiat Łańcucki tak jak każda osoba prawna ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych w tym do ochrony swojego dobrego imienia.

Stąd też uważam, za głęboko krzywdzące działania wyrażające się w aprobacie i przyzwoleniu polegającym na głoszeniu w tej sprawie nieprawdziwych informacji sugerujących, że w Powiecie Łańcuckim istnieje dyskryminacja osób LGBT, czego rzekomo przykładem ma być powyższa uchwała dotycząca Samorządowej Karty Praw Rodziny. W związku z powyżej przytoczonymi faktami apeluję i proszę o zaprzestanie sugerowania, że uchwała Nr IX /57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. stanowi uchwałę „anty-LGBT".

Niezależnie od powyższego pragnę zwrócić uwagę, że w skierowanym do mnie piśmie nie zwrócono uwagi, że przedmiotowa uchwała została podjęta na podstawie § 15 ust. 2 uchwały Nr VIII/55/2015 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 23 czerwca 2015 r. - Statutu Powiatu Łańcuckiego (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego poz. 2280 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem Rada Powiatu jest upoważniona do wyrażania w formie uchwał swoich opinii i zajmowania stanowisk. Przepis ten był wzorowany na kompetencjach Sejmu RP, który także posiada ogólne umocowanie do podejmowania tego  rodzaju uchwał. Jak wynika z piśmiennictwa Rada Powiatu podobnie jak Sejm RP może podjąć uchwały, które stanowią akty normatywne będące źródłem prawa, ale też akty pozbawione cech normatywności, którymi są zarówno indywidualno-konkretne akty stosowania prawa jak i symboliczne akty ekspresji niewiążącego stanowiska lub opinii rady powiatu (Maron Grzegorz „Uchwały okolicznościowe Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w polskim porządku prawnym!' opubl. PPP 2014/3/34-39). Do tych ostatnich aktów należy przedmiotowa uchwała Nr IX /57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie przyjęcia przez Powiat Łańcucki Samorządowej Karty Praw Rodziny. Jest to typowy rodzaj uchwały problemowej, w którym rada powiatu niewiążąco ustosunkowała się do bieżących wydarzeń społeczno-politycznych oraz aktualnych problemów wyłącznie w celu wskazania pożądanego przez siebie stanu rzeczy. W niniejszym przypadku problemem, na który Rada Powiatu chciała zwrócić uwagę było wyłącznie podważanie wartości konstytucyjnych. Jak wynika z ugruntowanego w piśmiennictwie oraz orzecznictwie poglądu tego rodzaju uchwała nie jest zarówno aktem prawnym jak i aktem stosowania prawa. Z powyższego powodu jak wynika z praktyki oraz istniejących zwyczajów w tego rodzaju uchwałach (stanowiących symboliczne akty ekspresji niewiążącego stanowiska lub opinii) nie dokonuje się zmian. Zmian takich nie dokonuje się tym bardziej jeśli są podejmowane przez poprzednie organy stanowiące co ma miejsce w tym przypadku.

Uchwałę tę podjęła bowiem Rada Powiatu poprzedniej kadencji. Z uwagi jednak na inne stanowisko Pana Rzecznika w tej kwestii rozważamy możliwość zmiany naszej uchwały.

Biorąc zatem pod uwagę powyżej zasygnalizowane okoliczności, które nie zostały uwzględnione w skierowanym do mnie piśmie uważam, że zasygnalizowane przez Pana wątpliwości, według których postanowienia przedmiotowej uchwały Rady Powiatu z uwagi na nieostrość użytych tam pojęć mogą prowadzić do zbyt szerokiego pola swobodnej oceny w zakresie stosowania prawa są przesadne i nieuzasadnione. Potwierdzeniem tego jest sam stan faktyczny. Pomimo, że od podjęcia niniejszej uchwały minęło już ponad pięć lat do obecnej chwili nie było ani jednej uzasadnionej skargi, że rzekomo na wskutek podjęcia uchwały Nr IX /57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. doszło do naruszenia wolności i praw człowieka. 

W związku z tym zwracam się z uprzejmą prośbą o uwzględnienie powyżej zasygnalizowanych okoliczności i faktów przy dokonywaniu oceny przedmiotowej uchwały Rady Powiatu Łańcuckiego.

Niezależnie od powyższego pragnę również zapewnić Pana Rzecznika, że wszystkie organy Powiatu Łańcuckiego jak i pracownicy Starostwa Powiatowego oraz pozostałych powiatowych jednostek organizacyjnych podczas stosowania prawa pojęcie „rodziny" interpretuję zgodnie z Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i dotychczas nie było żadnego przypadku świadczącego o obejmowaniu ochronę tylko wybranej kategorii rodzin. 

Ponadto wyrażam przekonanie, że prawdopodobnie Pan również zgadza się z ogólnym postulatem, aby publiczne środki finansowe jak i publiczne mienie było przeznaczane wyłącznie na projekty zgodne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, które nie naruszają najwyższego aktu prawnego jakim jest Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Zapewniam, że taki był tylko cel sformułowań zawartych w stanowisku Rady Powiatu Łańcuckiego, które zostało zawarte w powyższej uchwale.

Ponadto pomimo, że uchwała Nr IX /57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie przyjęcia przez Powiat Łańcucki Samorządowej Karty Praw Rodziny nie zawiera żadnych zapisów świadczących o jakiejkolwiek dyskryminacji społeczności określanej w debacie publicznej zbiorczo jako „LGBT" dodatkowo pragnę zapewnić Pana Rzecznika, że w Powiecie Łańcuckim ze strony podległej mi administracji powiatowej nigdy nie była i nie jest stosowana dyskryminacja osób, społeczności oraz prawnie działających organizacji.

Wskazując powyżej wskazane okoliczności i fakty, które powinny być wzięte pod uwagę przy dokonaniu ponownej oceny uchwały Nr IX /57/2019 Rady Powiatu Łańcuckiego z dnia 25 czerwca 2019 r. pragnę poinformować, że po wypracowaniu rozwiązania w zakresie możliwości postulowanych przez Pana zmian przedmiotowej uchwały zostanie przesłana pisemna informacja.

Odpowiedź Piotra Chęćka, starosty dębickiego  

W odpowiedzi na pismo z dnia 21 listopada 2024 r. o znaku XI.505.18.2023.AM pragnę zapewnić, że problematyka związana z przestrzeganiem praw człowieka i obywatela oraz realizacji równego traktowania jest przez wszystkie organy Powiatu Dębickiego bardzo poważnie traktowana i w reprezentowanej przez mnie jednostce samorządu terytorialnego nie ma przyzwolenia na jakiekolwiek naruszenia wolności i praw człowieka. Z powyższego powodu działalność Pana jako Rzecznika Praw Obywatelskich na wszelkiego rodzaju naruszenia wolności i praw obywatelskich znajduje szeroką aprobatę i uznanie. Otrzymane od Pana pismo jest szczegółowo analizowane przez pracowników Starostwa Powiatowego w Dębicy. Pismo to zostało też za pośrednictwem Przewodniczącego Rady Powiatu Dębickiego udostępnione radnym. Wspólnie podjęliśmy pracę na rzecz wypracowania rozwiązania w zakresie możliwości realizacji zgłoszonych przez Pana postulatów. Rozważamy wypracowanie optymalnych zapisów zmian w przedmiotowej uchwale, które nie będą budzić żadnych wątpliwości.

Niezależnie od powyższego pragnę zwrócić uwagę na pewne istotne fakty oraz okoliczności dotyczące podjętej uchwały Nr XI.101.2019 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodziny, które prawdopodobnie zostały niezauważone lub nie zostały wzięte pod uwagę przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przygotowujących dla Pana projekt skierowanego do mnie pisma.

Z przykrością przyjąłem, że w Pana piśmie przedmiotową uchwałę Rady Powiatu Dębickiego określano jako „uchwała „anty-LGBT”. Pragnę wyraźnie zaznaczyć, że treść niniejszej uchwały wyraźnie wskazuje, że nie ma żadnych podstaw ani przesłanek do przyjmowania jej jako uchwałę „anty-LGBT” tak jak napisano w przedmiotowym piśmie. W tej uchwale nie zamieszczono nawet słowa „LGBT”. Ponadto co istotne z treści tej uchwały wyraźnie wynika, że intencją do jej podjęcia było wyłącznie zajęcie stanowiska w celu opowiedzenia się po stronie wartości poświadczonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wynikających z jej przepisów zawartych w art. 18, 47, 48 ust. 1 oraz 72 ust. 1. Dokonując zatem interpretacji pozostałych zapisów niniejszej uchwały, należy uwzględnić że Rada Powiatu Dębickiego chciała wyłącznie wyrazić przywiązanie do wartości konstytucyjnych a nie dokonywać dyskryminacji określonej grupy osób czy społeczności. Z powyższego powodu zachowanie Rady Powiatu Dębickiego powinno zasługiwać na szeroką aprobatę i uznanie. Uważam, że Pan jako Rzecznik Praw Obywatelskich także uznaje zasadę, że nie ma lepszych i gorszych przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oczywistym jest zatem, że w sytuacji ataku niektórych organizacji i środowisk na wartości konstytucyjne zasadnym i dozwolonym jest opowiedzenie się za przywiązaniem do wartości, które wyraża ten najwyższy akt prawny, tak jak zrobiła to Rada Powiatu Dębickiego.

Z powyższego powodu pragnę podkreślić, że okoliczności polegające na tym, że niektóre osoby, organizacje, dziennikarze czy też nawet redakcje medialnych koncernów dokonują bezprawnych czynów niedozwolonych polegających na publikowaniu oczywistych przekłamań w celu wprowadzenia innych w błąd, poprzez sugerowanie, że przedmiotowa uchwała Rady Powiatu jest uchwałą „anty-LGBT” nie stanowią żadnego usprawiedliwienia do powielania tych nieprawdziwych sugestii. Pragnę przypomnieć, że Powiat Dębicki tak jak każda osoba prawna ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych, w tym do ochrony swojego dobrego imienia.

Stąd też uważam, za głęboko krzywdzące działania wyrażające się w aprobacie i przyzwoleniu polegającym na głoszeniu w tej sprawie nieprawdziwych informacji sugerujących, że w Powiecie Dębickim istnieje dyskryminacja osób LGBT, czego rzekomo przykładem ma być powyższa uchwała dotycząca Samorządowej Karty Praw Rodziny. W związku z powyżej przytoczonymi faktami apeluję i proszę o zaprzestanie sugerowania, że uchwała Nr XI.101.2019 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 17 września 2019 r. stanowi uchwałę „anty-LGBT”.

Niezależnie od powyższego pragnę zwrócić uwagę, że w skierowanym do mnie piśmie w ogóle nie zwrócono uwagi, że przedmiotowa uchwała stanowi wyłącznie stanowisko, a nie akt prawny jak sugeruje pismo Pana Rzecznika. Do podjęcia tego rodzaju uchwał upoważniał Statut Powiatu Dębickiego (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z 2015 r. poz. 2904), który stanowi akt prawa miejscowego. Zgodnie § 11 ust. 2 Statutu Powiatu Dębickiego rada powiatu jest upoważniona do wyrażania w formie uchwał swoich opinii i zajmowania stanowisk. Przepis ten był wzorowany na kompetencjach Sejmu RP, który także posiada ogólne umocowanie do podejmowania tego rodzaju uchwał. Jak wynika z piśmiennictwa Rada Powiatu podobnie jak Sejm może podjąć uchwały, które stanowią akty normatywne będące źródłem prawa, ale też akty pozbawione cech normatywności, którymi są zarówno indywidualno-konkretne akty stosowania prawa jak i symboliczne akty ekspresji niewiążącego stanowiska lub opinii rady powiatu (Maroń Grzegorz „Uchwały okolicznościowe Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w polskim porządku prawnym” opubl. PPP 2014/3/34-39). Do tych ostatnich aktów należy przedmiotowa uchwała Powiatu Dębickiego w sprawie Samorządowej Karty Praw Rodziny. Jest to typowy rodzaj uchwały problemowej, w którym rada powiatu niewiążąco ustosunkowała się do bieżących wydarzeń społeczno-politycznych oraz aktualnych problemów wyłącznie w celu wskazania pożądanego przez siebie stanu rzeczy. W niniejszym przypadku problemem, na który rada powiatu chciała zwrócić uwagę było wyłącznie podważanie wartości konstytucyjnych. Jak wynika z ugruntowanego w piśmiennictwie oraz orzecznictwie poglądu tego rodzaju uchwała nie jest zarówno aktem prawnym, jak i aktem stosowania prawa. Z powyższego powodu, jak wynika z praktyki oraz istniejących zwyczajów w tego rodzaju uchwałach (stanowiących symboliczne akty ekspresji niewiążącego stanowiska lub opinii) nie dokonuje się zmian. Zmian takich nie dokonuje się tym bardziej, jeśli są podejmowane przez poprzednie organy stanowiące co ma miejsce w tym przypadku. Uchwałę tą podjęła bowiem rada powiatu poprzedniej kadencji. Z uwagi jednak na inne stanowisko Pana rzecznika w tej kwestii rozważam możliwość zmiany przedmiotowej uchwały.

Biorąc zatem pod uwagę powyżej zasygnalizowane okoliczności, które nie zostały uwzględnione w skierowanym do mnie piśmie uważam, że zasygnalizowane przez Pana wątpliwości (wskazujące, że postanowienia przedmiotowej uchwały z powodu nieostrości użytych tam pojęć mogą prowadzić do zbyt szerokiego pola swobodnej oceny w zakresie stosowania prawa) są przesadne i nieuzasadnione. Potwierdzeniem tego jest sam stan faktyczny. Pomimo, że od podjęcia niniejszej uchwały minęło już ponad 5 lat do obecnej chwili nie było żadnej uzasadnionej skargi, że rzekomo na wskutek podjęcia uchwały doszło do naruszenia wolności i praw człowieka.

W związku z tym zwracam się z uprzejmą prośbą o uwzględnienie powyżej zasygnalizowanych okoliczności i faktów przy dokonywaniu oceny przedmiotowej uchwały Rady Powiatu.

Niezależnie od powyższego pragnę również zapewnić Pana Rzecznika, że wszystkie organy Powiatu Dębickiego jak i pracownicy Starostwa Powiatowego oraz pozostałych powiatowych jednostek organizacyjnych podczas stosowania prawa interpretują pojęcie „rodziny” zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Dotychczas nie było żadnego przypadku świadczącego o obejmowaniu ochrony tylko wybranej kategorii rodzin.

Zapewniam również, że nie ma żadnego przyzwolenia na stosowanie węższego zakresu ochrony w zakresie poszanowania integralności ochrony rodziny niż ten który został określony w art. 72 ust. 1 zd. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrażam także przekonanie, że prawdopodobnie Pan również zgadza się z ogólnym postulatem, aby publiczne środki finansowe i mienie publiczne były przeznaczane wyłącznie na projekty zgodne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, które nie naruszają najwyższego aktu prawnego jakim jest nasza Konstytucja. Zapewniam, że taki był tylko cel sformułowań zawartych w stanowisku Rady Powiatu Dębickiego, które zostało zawarte w powyższej uchwale. Informuję również, że nie jest prawdą, że Rada Powiatu Dębickiego powołała nowy organ jakim jest Rzecznik Praw Rodziny. Pragnę przypomnieć, że zawarte w przedmiotowej uchwale zapisy w tym zakresie jedynie postulowały konieczność możliwości powołania przez samorząd terytorialny takiej instytucji. Z powyższego powodu z uwagi na obecny brak podstaw prawnych w tym zakresie w Powiecie Dębickim nawet nie próbowano do obecnej chwili powołać Rzecznika Praw Rodziny.

Ponadto pomimo, że uchwała Nr XI.101.2019 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodziny nie zawiera żadnych zapisów świadczących o jakiejkolwiek dyskryminacji społeczności określanej w debacie publicznej zbiorczo jako „LGBT” dodatkowo zapewniam Pana Rzecznika, że w Powiecie Dębickim ze strony podległej mi administracji powiatowej nigdy nie była i nie jest stosowana dyskryminacja osób, społeczności oraz prawnie działających organizacji.

Wskazując na powyżej przytoczone okoliczności i fakty, które powinny być wzięte pod uwagę przy dokonaniu ponownej oceny uchwały Nr XI.101.2019 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Samorządowej Karty Praw Rodziny pragnę równocześnie poinformować, że po wypracowaniu rozwiązania w zakresie możliwości wykonania postulowanych przez Pana zmian w przedmiotowej uchwale zostanie przesłana pisemna informacja.

XI.505.18.2023