Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Projekt wniosku o wypowiedzenie przez Polskę antyprzemocowej Konwencji Stambulskiej jest informacją publiczną - potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny
• Na mocy jego wyroku Ministerstwo Sprawiedliwości, które nie udostępniło tego wniosku Polskiemu Towarzystwu Prawa Antydyskryminacyjnego, musi ponownie rozpatrzeć sprawę
• Do postępowania w sprawie zainicjowanej przez PTPA przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich 
• Wskazywał, że stanowisko MS prowadzi do ograniczenia konstytucyjnego prawa obywatela do informacji publicznej

W marcu 2017 r. PTPA zwróciło się do Ministra Sprawiedliwości o informację publiczną o pracach zmierzających do wypowiedzenia przez Polskę Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej  przyjętej w Stambule 11 maja 2011 r., a także o udostępnienie projektu wniosku o wypowiedzenie Konwencji. Konwencję przyjęto w Polsce w 2015 r. głosami ówczesnej koalicji PO-PSL.

Resort odpowiedział, że w listopadzie 2016 r. wystąpił do innych ministerstw o opinię co do Konwencji, przedstawiając własną, wstępną ocenę skutków jej wprowadzenia. Dodano jednak, że już na pierwszym etapie konsultacji powstała  konieczność uzyskania opinii organów Unii Europejskiej w tej sprawie. Dlatego zapadła decyzja o wstrzymaniu wszelkich prac analitycznych. Wskazano, że procedura związana z przygotowaniem wniosku służyła wymianie informacji,  uzgodnieniu poglądów. Dlatego uznano, że dokument ten ma charakter dokumentu wewnętrznego, który nie podlega udostępnieniu w trybie ustawy z  6 września 2011 r. o dostępie do informacji publicznej.

PTPA złożyło do WSA skargę na bezczynność Ministra. Wskazało, że dokument resortu trafił do innych podmiotów, wobec czego ma cechy dokumentu urzędowego. Nie można go zatem uznać za dokument wewnętrzny, ale za  informację publiczną. W ocenie PTPA przyjęcie, że dopiero ostateczny projekt, a nie wcześniejsze propozycje zmian, staje się informacją publiczną, godzi w konstytucyjne zasady, takie jak: jawność działania władzy publicznej, udziału obywateli w sprawowaniu władzy oraz w prawo do informacji.

Argumenty RPO

Do sprawy w WSA przyłączył się RPO Adam Bodnar, który poparł  argumenty PTPA.  Nie miał wątpliwości, że żądany dokument dotyczy informacji o działalności władzy publicznej, a zatem podlega udostępnieniu.

Wskazał, że prawo do informacji publicznej wynika z art. 61 Konstytucji, zgodnie z którym obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności  organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Zasada jawności działania organów państwa jest jedną z fundamentalnych wartości państwa prawa. Art. 61 Konstytucji RP nie pozwala na arbitralne ograniczenia w prawie do informacji, poprzez wskazanie, kiedy są one możliwe (wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa).

Powołując się na prokonstytucyjną wykładnię pojęcia informacji publicznej, RPO podkreślił, że żądany dokument jest informacją publiczną podlegająca udostępnieniu. Został bowiem sporządzony przez Ministra Sprawiedliwości  w ramach jego kompetencji i jest związany z realizacją jego zadań,  Wszelkie dokumenty, które dotyczą działalności władzy publicznej oraz realizacji wykonywanych przez nią zadań, stanowią bowiem informację publiczną.

Zdaniem Rzecznika projekt wniosku o wypowiedzeniu Konwencji należy traktować jako informację dotyczącą polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa, tj. zamierzeń władzy ustawodawczej i wykonawczej dotyczącej wypowiedzenia Konwencji stambulskiej, a także jako informację o  projektowaniu aktów normatywnych, dotyczy bowiem projektu aktu normatywnego.

Z kolei analiza korespondencji między RPO a MS ze stycznia 2017 r.  potwierdza, że Minister podjął prace nad wypowiedzeniem Konwencji oraz że przygotowano projekt wniosku o jej wypowiedzenie.

- Minister Sprawiedliwości wyraźnie unika wskazywania w odpowiedzi skierowanej do PTPA, iż przygotowany przez niego dokument był projektem wniosku o wypowiedzeniu Konwencji i że został on rozesłany do uzgodnień międzyresortowych, a zatem miał charakter oficjalnego stanowiska organu – pisał RPO do WSA. Stanowisko MS, zgodnie z którym żądane informacje nie są informacją publiczną, jest niewłaściwe. Dlatego RPO nie zgodził się z twierdzeniem resortu, że „zainicjowana w listopadzie 2016 r. procedura służyła wymianie informacji, zgromadzeniu niezbędnych materiałów, uzgadnianiu poglądów i stanowisk, i nie jest sama w sobie wyrazem stanowiska Ministra Sprawiedliwości”.

Wyrok WSA

16 listopada 2017 r. WSA w Warszawie (sygn. akt II SAB/Wa 306/17) uwzględnił skargę PTPA na bezczynność Ministra Sprawiedliwości. Zobowiązał go do rozpatrzenia wniosku PTPA o udostępnienie informacji publicznej.

WSA uznał, że dokument zawiera informacje publiczne – ponieważ dotyczy zamierzonych działań władz publicznych w zakresie polityki zagranicznej (przedstawienie stanowiska Polski na forum międzynarodowym) i wewnętrznej (skutków wypowiedzenia Konwencji dla prawa krajowego), o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji. Dlatego podlega udostępnieniu w jej trybie.

W ocenie WSA nie można uznać, iż projekt wypowiedzenia Konwencji jest dokumentem wewnętrznym. Wyszedł on bowiem z fazy konsultacji w resorcie  i został przekazany do konsultacji. Zatem ujawniono na zewnątrz w oficjalnym trybie legislacyjnym stanowisko Ministra, wobec czego trudno uznać, że jest to „wewnętrzny tryb konsultacyjny”.

Minister złożył skargę kasacyjną, wnosząc o uchylenie wyroku i zwrot sprawy do WSA. W odpowiedzi na tę skargę RPO wniósł o jej oddalenie.

Wyrok NSA

27 września 2019 r. NSA (sygn. akt I OSK 416/18) oddalił skargę kasacyjną MS. Ten prawomocny wyrok oznacza, że resort musi ponownie zbadać wniosek PTPA, wiedząc że żądana informacja stanowi informację publiczną.

VII.6060.42.2017