Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 3 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami – święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1992 roku. 
• Obchody mają na celu promowanie w przestrzeni publicznej dyskusji na temat problemów osób z niepełnosprawnościami i wspieranie pełnej realizacji ich praw, w tym umożliwienia pełnego włączenia tej grupy w życie społeczne. 
• W tym roku tematem przewodnim obchodów są innowacyjne rozwiązania wspierające włączenie społeczne osób z niepełnosprawnościami, m.in. poprzez zwiększanie dostępności.

Proponowane przez ONZ tematy do dyskusji skupiają się na 3 obszarach:

• innowacyjne rozwiązania w obszarze zatrudnienia, w tym np. wykorzystywanie technologii asystujących dla zwiększania dostępności usług rynku pracy dla osób z niepełnosprawnościami;
• innowacyjne rozwiązania zmniejszające nierówności społeczne i promujące różnorodność w miejscu pracy;
• innowacyjne rozwiązania w obszarze sportu, jako przykłady dobrych praktyk.

Warto w tym dniu zauważyć, że w 2022 roku mija 10 lat od ratyfikowania przez Polskę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, a RPO pełni rolę organu monitorującego jej wdrażanie. Walka o realizację celów wyznaczonych przez Konwencję staje się szczególnie ważna w obliczu kryzysów związanych z pandemią Covid-19 i wojną w Ukrainie. To kryzysy, które w największym stopniu dotykają osób z niepełnosprawnością i osób znajdujących się w trudnym położeniu życiowym.

Najistotniejsze postulaty podnoszone przez Rzecznika w sprawie problemów osób z niepełnosprawnościami to m.in.:

• umożliwienie osobom z niepełnosprawnościami funkcjonowania na zasadzie równości z innymi, w tym postulat deinstytucjonalizacji i wprowadzenia asystenta osobistego;
• uproszczenie systemu orzekania o niepełnosprawności;
• modyfikacja lub zniesienie instytucji ubezwłasnowolnienia, ponieważ obecny model prowadzi do naruszania godności człowieka;
• wzrost świadczeń pielęgnacyjnych dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami i zmiana koncepcji, na jakiej opiera się obecnie wsparcie (aby otrzymywać to świadczenie opiekun musi zrezygnować z pracy);
• zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami dostępu do włączającego systemu kształcenia;
• zwrócenie szczególnej uwagi na osoby, które doświadczają dyskryminacji ze względu na więcej niż jedną cechę, jak kobiety z niepełnosprawnościami. Zgodnie z rekomendacjami Komitetu ONZ do spraw Praw Osób z Niepełnosprawnościami (KPON) dla Polski – kobiety z niepełnosprawnościami należą do najbardziej marginalizowanych i dyskryminowanych grup społecznych. Są również narażone na większe ryzyko przemocy.

Bardzo ważnym założeniem Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami jest także uniwersalne projektowanie, czyli takie tworzenie produktów, środowiska, programów i usług, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu. To warunek wstępny dostępności, która jest niezbędna, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły prowadzić niezależne życie.

Jedno z najnowszych wystąpień RPO poświęcone jest właśnie tej kwestii w obszarze świadczenia usług cyfrowych. Osoby niewidome i słabowidzące skarżą się bowiem na powszechny brak dostępności serwisów sprzedażowych i sklepów internetowych. Największą barierą wydaje się brak świadomości, co do szczególnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami wśród przedsiębiorstw. Dlatego rzecznik napisał w tej sprawie do Patrycji Sass-Staniszewskiej, prezeski Izby Gospodarki Elektronicznej.