Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Czy dostrzegają Państwo zmiany w zakresie włączania osób z niepełnosprawnościami w procesy projektowania i konsultowania publicznych aktów prawnych? 
Czy brali Państwo udział w takich działaniach? 
Czy Państwa postulaty zostały wzięte pod uwagę?

Dziesiąta rocznica ratyfikacji przez Polskę Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych to dobra okazja, aby przeczytać ją na nowo i porozmawiać o tym, co się zmieniło na lepsze, a ile jeszcze mamy do zrobienia. Kolejny z tematów, nad którym proponujemy się pochylić, to kwestia konsultacji i współpracy z osobami z niepełnosprawnościami przy tworzeniu i wdrażaniu kierowanych do nich rozwiązań.

Udział osób z niepełnosprawnościami w projektowaniu i konsultowaniu aktów prawnych 

Konsultacje z osobami z niepełnosprawnościami i ich angażowanie w procesy tworzenia prawa powinny stanowić obowiązkowy krok w procesie stanowienia ustaw, rozporządzeń i polityk, niezależnie od tego, czy są to przepisy ogólne, czy też dotyczące bezpośrednio ich sytuacji. Mówi o tym Art. 4 ust. 3 Konwencji: "Przy tworzeniu i wdrażaniu ustawodawstwa i polityki celem wprowadzenia w życie niniejszej konwencji, a także w toku podejmowania decyzji w zakresie spraw dotyczących osób niepełnosprawnych Państwa Strony będą ściśle konsultować się z osobami niepełnosprawnymi, a także angażować te osoby, w tym niepełnosprawne dzieci, w te procesy, za pośrednictwem reprezentujących je organizacji".

Również Komitet ONZ ds. osób z niepełnosprawnościami w rekomendacjach dla Polski zalecał, aby państwo zapewniło aktywne i pełne zaangażowanie organizacji osób z niepełnosprawnościami w prace koncepcyjne nad projektami nowych regulacji, pilotaże nowych rozwiązań, konsultacje tworzonych przepisów prawa.

Konsultacje powinny mieć realny harmonogram i powinny być dostępne – na przykład poprzez wsparcie tłumaczy języka migowego, wykorzystanie alfabetu Braille'a czy tekstu łatwego do czytania i rozumienia (ETR). Niekiedy niezbędne może być pokrycie kosztów transportu czy zakwaterowania, aby umożliwić pełny udział w konsultacjach osób z różnymi niepełnosprawnościami.

Dobrze zaplanowany i dostępny proces konsultacji

Udział osób z niepełnosprawnościami w procesie tworzenia nowych regulacji powinien rozpoczynać się na wczesnych etapach prac i powinien być obecny podczas całego procesu. Powinien stanowić wkład w końcowy produkt we wszystkich procesach decyzyjnych. Istotne jest również to, aby do konsultacji zapraszać przedstawicieli grup osób z różnymi niepełnosprawnościami, tak aby głos żadnej z nich nie został pominięty.

Wiele osób z niepełnosprawnościami i organizacji działających na ich rzecz brało udział w procesie tworzenia "Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2020-2030". Rzecznik Praw Obywatelskich, zgłaszając swoje uwagi do projektu Strategii, podkreślał znaczenie dobrze zaplanowanego i dostępnego procesu konsultacji.