Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.
2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.
3. Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.

CO TO ZNACZY?

Wolność zrzeszania się ujęto jako zasadę ustrojową (społeczeństwa obywatelskiego) w art. 12 Konstytucji. Jest ona źródłem szeregu praw podmiotowych, takich jak:

• prawo do tworzenia zrzeszeń (w tym prawo swobodnego określenia celu, rodzaju, struktury władz i nazwy zrzeszenia),
• prawo do przystępowania lub nieprzystępowania do zrzeszeń już istniejących (w tym określenie warunków członkostwa),
• prawo do wystąpienia ze zrzeszenia,
• prawo do udziału w kierowaniu zrzeszeniem (uczestniczenia w pracach, tworzenia struktur, swobodnego działania w granicach prawa).

Sama instytucja zrzeszenia ma także prawo do swobodnego działania. Ważnym aspektem korzystania z tej wolności jest dobrowolność zrzeszeń (art. 11 i 12 Konstytucji). Władze państwa muszą odpowiednio rozważnie decydować o ewentualnej dopuszczalnej ingerencji w wolność zrzeszania się (zawsze jedynie na podstawie i w granicach obowiązującego prawa).