Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zmniejszenie liczby urzędników wyborczych budzi niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich
• Adam Bodnar pyta przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej, czy nie zagrozi to przeprowadzeniu wyborów samorządowych
• Rzecznik apeluje też o uregulowanie zasad tzw. prekampanii wyborczej - działań o charakterze agitacji wyborczej przed formalnym początkiem kampanii

Sprawy te Rzecznik poruszył w pismach do przewodniczącego PKW Wojciecha Hermelińskiego oraz przewodniczącego sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Andrzeja Maciejewskiego.

- Z ogromnym niepokojem obserwuję proces powoływania urzędników wyborczych – napisał Adam Bodnar do przewodniczącego PKW. Podkreślił, że członkowie nowej struktury, jaką jest Korpus Urzędników Wyborczych, zgodnie ze zmienionym w styczniu 2018 r. Kodeksem wyborczym muszą odpowiadać różnego rodzaju dodatkowym kryteriom i ograniczeniom.

Już w toku prac legislacyjnych RPO wyrażał obawy, że może to powodować brak zainteresowania pełnieniem funkcji oraz odejście doświadczonych urzędników wyborczych. Niepokój budził również bardzo krótki czas na powołanie tysięcy urzędników wyborczych i zaplanowane utworzenie Korpusu Urzędników Wyborczych na kilka miesięcy przed wyborami samorządowymi.

Obecnie Rzecznik monitoruje działania PKW dotyczące powoływania urzędników wyborczych, a w szczególności przyjęcie uchwały z 19 lutego 2018 r. w sprawie określenia liczby, trybu i warunków powoływania urzędników wyborczych. Wskazano w niej liczbę urzędników wyborczych, jaka zdaniem Komisji jest niezbędna do właściwej realizacji zadań. -  Z dużym niepokojem przyjąłem jednak informację o znaczącym ich zmniejszeniu, w związku ze zmianami w uchwale z 12 i 26 marca oraz 26 kwietnia 2018 r.. Powstaje obawa, że zmiany te wynikają wyłącznie z niewielkiego zainteresowania objęciem funkcji urzędników wyborczych – napisał RPO.

Dlatego zwrócił się o informację, czy ustalona ostatecznie liczba urzędników wyborczych w opinii PKW  nie będzie stanowić zagrożenia dla przeprowadzenia wyborów i pozwoli na pełnienie funkcji przez nich w pełni efektywny sposób, gwarantujący właściwe korzystanie z praw wyborczych przez wyborców. Poprosił też o podanie liczby ostatecznie powołanych urzędników.

Rzecznik wystąpił również o informację o procedurach rekrutacji i selekcji kandydatów na urzędników wyborczych. Powołał się na konieczność właściwego przygotowania merytorycznego tych urzędników,  którzy będą m.in. szkolić tysiące członków obwodowych komisji wyborczych w nowym stanie prawnym. Spytał ponadto, jaka część z kandydatów została powołana przez szefa Krajowego Biura Wyborczego, mimo braku doświadczenia w organizacji wyborów.

Adam Bodnar poparł stanowisko PKW co do nowej regulacji w sprawie ważności głosu. Podtrzymał swą opinię z 2017 r. co do tego, że wszelkie znaki graficzne (inne niż „X”), naniesione w obrębie kratki obok nazwiska kandydata - takie jak jej zamazanie czy przekreślenie znaku w kratce - nie są podstawą do uznania głosu za nieważny. Podzielił obawy ekspertów, naukowców i PKW, że stwarza to duże ryzyko nie tylko występowania rozbieżności interpretacyjnych co do ważności głosu, ale również nieprawidłowości.

RPO w pełni poparł też postulat PKW ustawowego uregulowania zasad prowadzenia tzw. „prekampanii wyborczej” i jej skutków dla gospodarki finansowej komitetów wyborczych. Rzecznik wielokrotnie kierował w tej sprawie wystąpienia do Sejmu i do Senatu, ale ustawodawca nie zajął się  problematyką. Dlatego też zdecydował o ponowieniu wystąpienia do Marszałka Senatu RP oraz do przewodniczącego sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.

Jak wskazują doniesienia medialne, brak regulacji prekampanii wyborczej jest niestety aktualny w kontekście zbliżających się wyborów samorządowych – podkreślił Adam Bodnar. Zwrócił się do A. Maciejewskiego  o rozważenie zainicjowania koniecznych zmian w prawie wyborczym.

VII.602.6.2014

OPIS STATYSTYCZNY (dla wyszukiwarki http://www.sprawy-generalne.brpo.gov.pl/)

VII.602.6.2014 z 14 maja 2018 r. – wystąpienie do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej i Przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP w sprawie procedury powoływania urzędników wyborczych oraz potrzeby uregulowania zasad prowadzenia tzw. prekampanii wyborczej.

Rzecznik Praw Obywatelskich monitoruje działania Państwowej Komisji Wyborczej dotyczące rekrutacji urzędników wyborczych, a w szczególności przyjęcie uchwały w sprawie określenia liczby, trybu i warunków powoływania urzędników wyborczych. W uchwale tej, jak można założyć, wskazano liczbę urzędników wyborczych, jaka zdaniem Komisji jest niezbędna do właściwej realizacji zadań na danym obszarze. Niepokój Rzecznika wzbudza jednak proces powoływania urzędników wyborczych, w szczególności informacja o znaczącym ich zmniejszeniu (w związku ze zmianami w uchwale z dnia 12, 26 marca oraz 26 kwietnia 2018 r.). Powstaje obawa, że zmiany te wynikają wyłącznie z niewielkiego zainteresowania objęciem funkcji urzędników wyborczych.

Rzecznik zwrócił uwagę, że urzędnicy wyborczy realizować będą szereg istotnych, odpowiedzialnych zadań, bezpośrednio lub pośrednio wpływających na warunki korzystania przez obywateli z ich praw wyborczych, w tym przez wyborców w trudnej sytuacji. W ich gestii będą m.in. ważne działania związane z procedurą głosowania korespondencyjnego wyborców niepełnosprawnych czy dostosowania lokali wyborczych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Urzędnicy będą również sprawować nadzór nad zapewnieniem warunków pracy obwodowych komisji wyborczych oraz będą odpowiadać za odpowiednie przygotowanie merytoryczne (szkolenia) członków tych komisji.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego PKW z prośbą o informację, czy ustalona ostatecznie w uchwale liczba urzędników wyborczych, w opinii Państwowej Komisji Wyborczej, nie będzie stanowić zagrożenia dla przeprowadzenia wyborów i pozwoli na pełnienie przez nich funkcji w pełni efektywny sposób, gwarantujący właściwe korzystanie z praw wyborczych przez wyborców oraz o wskazanie liczby ostatecznie powołanych urzędników. Z uwagi na konieczność właściwego przygotowania merytorycznego urzędników wyborczych, Rzecznik poprosił również o informację o zastosowanych procedurach rekrutacji i selekcji kandydatów na urzędników wyborczych.

Natomiast w wystąpieniu do Przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP Rzecznik wskazał na konieczność rozważenia ustawowego uregulowania zasad prowadzenia tzw. prekampanii wyborczej, a więc podejmowania działań o charakterze agitacji wyborczej przed rozpoczęciem kampanii wyborczej.

Jak wskazują doniesienia medialne, problem braku regulacji zjawiska prekampanii wyborczej jest niestety aktualny w kontekście zbliżających się wyborów samorządowych.

Mając powyższe na względzie Rzecznik zwrócił się do przewodniczącego sejmowej komisji z prośbą o przekazanie stanowiska w sprawie oraz rozważenie zainicjowania koniecznych zmian w prawie wyborczym.