Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Żołnierze zawodowi wskazują, że w ich przypadku dobrowolność szczepień przeciwko koronawirusowi jest tylko pozorna
• Obawiają się swoistej segregacji pod tym kątem, a cała kwestia może wpływać na ocenę służbową
• RPO apeluje do MON o promocję szczepień przeciwko Covid-19 w wojsku, co zapobiegłoby poczuciu przymusu i niesprawiedliwości u autorów skarg

Żołnierze zawodowi skarżą się Rzecznikowi Praw Obywatelskich w sprawie pisma dyrektora Departamentu Kadr MON, skierowanego pod koniec grudnia 2020 r. do żołnierzy zawodowych w sprawie szczepień przeciwko COVID-19.  

Według Narodowego Programu Szczepień szczepienie jest dobrowolne. Tymczasem z pisma dyrektora Biura Kadr MON jednoznacznie wynika, że niezaszczepienie się będzie powodować negatywne konsekwencje dla indywidualnego przebiegu służby żołnierzy zawodowych.

W ocenie skarżących informacje z pisma świadczą, że w odniesieniu do nich  dobrowolność szczepień jest tylko pozorna. Uważają, że informacje z tego pisma są niedopuszczalną formą nacisku na kadrę zawodową WP. Obawiają się swoistej segregacji kadry na podstawie kryterium zaszczepienia. 

RPO ocenia, że w sytuacji pandemii logiczna wydaje się zapowiedź kierowania na kursy i szkolenia tych żołnierzy, którzy przyjęli szczepionkę. Szkolenia i kursy, w których udział bierze wiele osób z różnych stron kraju, mogą łatwo stać się ogniskiem masowych zakażeń. Nie dziwi również warunek szczepienia jako kryterium wyznaczania na stanowiska służbowe poza granicami państwa czy udział w misjach międzynarodowych.

Poważne wątpliwości RPO budzi jednak kwestia opiniowania służbowego i uzależnienie oceny od faktu, czy żołnierz poddał się szczepieniu. Takie działanie wydaje się sprzeczne z celem opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych. Jest to szczególnie istotne, bo niedostateczna lub dostateczna ogólna ocena w opinii służbowej może być podstawą do rozwiązania stosunku służbowego.

Może do tego doprowadzić opinia służbowa wydana z uwzględnieniem zaleceń Departamentu Kadr MON. W takich okolicznościach rozkaz personalny zwalniający żołnierza ze służby może zostać wydany z naruszeniem art. 60 Konstytucji (Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach) w związku z art. 47 Konstytucji (prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym).

Z kolei z komunikatu Wydziału Prasowego MON wynika, że osoba, która nie zdecyduje się zaszczepić, nie będzie miała obniżonej oceny. Natomiast ci, którzy na zaszczepienie się zdecydują, będą mieli podniesioną ocenę.

Także to może rodzić wątpliwości. Np. żołnierz słaby, który sprawia problemy dyscyplinarne i nie wywiązuje się z obowiązków w  wystarczającym stopniu - którego służba skłania przełożonego do wystawienia mu oceny umożliwiającej rozwiązanie stosunku służbowego - po zaszczepieniu pozostanie w służbie co najmniej na kolejny rok. Wtedy dowódca wystawiający opinię służbową może narazić się na zarzut nierównego traktowania (art. 32 Konstytucji).

Adam Bodnar zwrócił się do ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka o skorygowanie opisanej praktyki w kierunku promocji szczepień przeciwko Covid-19 wśród żołnierzy. Zapobiegłoby to wyrażanemu w skargach poczuciu przymusu i niesprawiedliwości.

 WZF.7043.4.2021