Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Po zmianie w 2017 r. prawa dotyczącego uchylania się od płacenia alimentów nie zwiększyła się liczba osób odbywających kary za to przestępstwo w systemie dozoru elektronicznego – wynika z informacji Służby Więziennej dla Rzecznika Praw Obywatelskich.

Od 31 maja 2017 r. art. 209 Kodeksu karnego stanowi, że za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego co najmniej przez trzy miesiące grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo do roku pozbawienia wolności. Jeżeli sprawca naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo do 2 lat pozbawienia wolności.

Wcześniej kara do dwóch lat więzienia groziła za uporczywe niepłacenie alimentów, narażające dziecko na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Ta zmiana umożliwia szersze stosowanie innych form wykonania kary pozbawienia wolności, np. w Systemie Dozoru Elektronicznego (tzw. obroży elektronicznych).  W swoich wystąpieniach dotyczących art. 209 Kk Rzecznicy – Praw Obywatelskich i Praw Dziecka - postulowali jak najszersze wykorzystanie tego systemu.

Z perspektywy analizy niealimentacji, prowadzonej w Zespole do spraw Alimentów (powołanym wspólnie przez RPO i RPD), jest to szczególnie istotne w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności. Jeśli ktoś bowiem trafia do więzienia, to prawie na pewno nie będzie płacił alimentów - bo nie będzie pracował.

Dlatego RPO i RPD poprosili o aktualne dane statystyczne ws. stosowania SDE wobec skazanych za to przestępstwo.

W odpowiedzi dyrektor Biura Dozoru Elektronicznego Centralnego Zarządu Służby Więziennej gen. Paweł Nasiłowski poinformował, że liczba skazanych za przestępstwo niealimentacji, które rozpoczęły odbywanie kary w SDE, wynosiła:

• od 31 maja 2016 r. do 31 maja 2017 r. - 1166

• od 31 maja 2017 r. do 7 maja 2018 r. - 1087

W systemie dozoru elektronicznego wykonywane są obecnie kary pozbawienia wolności, środki karne i zabezpieczające oraz (w fazie wygaszania) ograniczenia wolności.

Wcześniej Prokuratura Krajowa informowała RPO, że po zmianie w 2017 r. zasadniczo wzrosła skuteczność ścigania sprawców tej kategorii przestępstw. Zwiększył się też wpływ spraw karnych związanych z uchylaniem się od obowiązku alimentacyjnego. Od 1 czerwca 2017 r. do 31 marca 2018 r. wpłynęło 70 145 spraw (od 1 sierpnia 2016 r. do 31 maja 2017 r. były to 26 994 sprawy).  Stanowi to wzrost o 259 proc.

Do sądów przesłano ogółem 19 982 akty oskarżenia i wnioski o warunkowe umorzenie postępowania. W porównywanym okresie wcześniejszym takich decyzji było 6838 (wzrost o 292 proc.). 

25-26 czerwca 2018 r. odbędzie się Kongres Praw Rodzicielskich.  Jeden z jego paneli będzie dotyczył problematyki niealimentacji pt. „Niepłacenie alimentów - perspektywa socjologiczna (przyczyny, skutki)”. 

IX.517.1048.2016