Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 945 osób skazanych za niepłacenie alimentów odbywa obecnie karę w Systemie Dozoru Elektronicznego
• Rzecznik Praw Obywatelskich opowiada się za jak najszerszym wykorzystaniem tego systemu
• Gdy skazany odbywa w nim karę, może normalnie pracować i spłacać swe zobowiązania
• Ten zaś, kto trafia do więzienia, raczej na pewno nadal nie będzie ich płacił

Od 2017 r. art. 209 Kodeksu karnego stanowi, że za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego co najmniej przez trzy miesiące grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo do roku pozbawienia wolności. Jeżeli sprawca naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo do 2 lat pozbawienia wolności.

Zmiana ta umożliwiła szersze niż dotychczas wykorzystanie Systemu Dozoru Elektronicznego (tzw. obroży elektronicznych) wobec skazanych za te przestępstwa. W swoich wystąpieniach Rzecznicy – Praw Obywatelskich i Praw Dziecka - postulowali jak najszersze wykorzystanie tego systemu.

Działający w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Zespół ds. alimentów interesuje się m.in. stosowaniem nowej treści art. 209 Kk w kontekście wykorzystania SDE. Według danych z sierpnia 2019 r. był on stosowany jedynie wobec 801 osób.

Dyskutowano o tym na posiedzeniu Zespołu 4 lutego 2020 r. By dobrze przeanalizować tę kwestię, postanowiono wystąpić o aktualne dane.

Zastępczyni RPO Hanna Machińska spytała gen. Pawła Nasiłowskiego, dyrektora Biura Systemu Dozoru Elektronicznego:

• ile wniosków skierowano do sądów o zgodę na odbywanie kary z art. 209 Kk w Systemie Dozoru Elektronicznego? Jak one zostały rozpatrzone?
• czy można wskazać sądy, które nie wyrażają na to zgody i jak to uzasadniają?
• ilu skazanych z art. 209 Kk aktualnie odbywa karę pozbawienia wolności w SDE?

Odpowiedź dyrektora Biura Systemu Dozoru Elektronicznego

Według stanu na 25  lutego  2020 r. w Systemie Dozoru Elektronicznego, karę pozbawienia wolności za ten czyn odbywa  945 osób - odpowiedział gen. Paweł Nasiłowski.

W całym roku 2019 liczba wykonywanych w SDE orzeczeń, wydanych w związku z art. 209 Kk. wyniosła 3384 w odniesieniu do 2030 osób.

Danymi o liczbie wniosków kierowanych przez osoby skazane z art. 209 Kk do sądów o odbywanie kary w SDE dysponuje Wydział Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości. Wykonuje on również zestawienia porównawcze pomiędzy liczbą złożonych wniosków a zgodami sądów.

Za najbardziej złożoną gen. Paweł Nasiłowski uznał odpowiedź  na pytanie o sądy, które nie wyrażają zgody na odbywanie kary w tym systemie dozoru elektronicznego i jakie są ich  uzasadnienia. Biuro Dozoru Elektronicznego nie dysponuje takimi danymi gdyż nie jest jednostką naukowo-badawczą.

Warto wskazać, że sąd orzekając w przedmiocie SDE, musi brać pod rozwagę przesłanki formalne. Musi też dokonać materialnej oceny  zasadności takiego rozstrzygnięcia. Zebranie zatem samych danych statystycznych - bez możliwości zapoznania się z treścią uzasadnień sądów i bez badania akt spraw osób ubiegających się o SDE - nie da podstawy do rzeczywistej oceny orzecznictwa.

Istotne może okazać się np. dokonanie oceny w strukturze kar orzekanych za czyn z art. 209 Kk, gdzie zauważalny może być wzrost wskazań na karę grzywny lub karę ograniczenia wolności – dodał gen. Paweł Nasiłowski.

IX.517.1048.2016