Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Po zeszłorocznej wizytacji KMPT w Zakładzie Karnym w Barczewie pojawiło się uzasadnione podejrzenie, że dochodzi tam do stosowania tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania
• W związku z tym pracownicy KMPT w styczniu tego roku przeprowadzili w Zakładzie ponowną wizytację
• W trakcie rozmów z osadzonymi wizytatorzy usłyszeli o kolejnych przypadkach nadużyć ze strony funkcjonariuszy Służby Więziennej
• Szczegółowe informacje i wnioski KMPT znajdują w raporcie z ponownej wizytacji, który publikujemy poniżej
• AKTUALIZACJA: KMPT zwrócił się o informację do sądu penitencjarnego, czy od 20 października 2022 r. do 16 lutego 2023 r. sędzia prowadził kontrole w ZK w Barczewie
• W odpowiedzi wiceprezes SO w Olsztynie przekazał KMPT kopię protokołu lustracji ZK w Barczewie z 6-7 lutego 2023 r. Są w nim relacje z rozmów z osadzonymi, którzy mówili o nieprawidłowościach i złym traktowaniu. Efektem tej lustracji było zawiadomienie do prokuratury
• Ponadto przekazano kopię protokołu lustracji uzupełniającej z 13-14 lutego 2023 r., podjętej w związku z wytycznymi Ministerstwa Sprawiedliwości z 9 lutego 2023 r. Ta lustracja nie dała „podstawy do sformułowania szczególnych zaleceń polustracyjnych” (oba protokoły w załącznikach na dole strony)
   

Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur (KMPT) przeprowadził w dniach 23–26 stycznia 2023 r. ponowną wizytację Zakładu Karnego w Barczewie. Przedstawiciele KMPT usłyszeli o kolejnych przypadkach nadużyć i nieprawidłowości.

Podczas poprzedniej wizytacji, która odbyła się w październiku 2022 r., odebrano sygnały o stosowaniu przemocy ze strony niektórych funkcjonariuszy względem osadzonych, w tym tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania.

Wizytatorzy ponownie spotkali się z większością osadzonych, z którymi rozmawiali wcześniej, a którzy jeszcze przebywali w Zakładzie. Z uzyskanych informacji nie wynikało, aby byli rozpytywani przez funkcjonariuszy SW lub ponieśli jakiekolwiek konsekwencje po spotkaniach z przedstawicielami KMPT.

Doniesienia o kolejnych przypadkach nadużyć

W trakcie rozmów z pozostałymi osadzonymi przedstawiciele KMPT usłyszeli o kolejnych przypadkach nadużyć ze strony funkcjonariuszy SW, a jeden z osadzonych złożył za pośrednictwem delegacji KMPT oficjalne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Miał on być podduszany, bity po twarzy, kopany i przewrócony na podłogę. Twierdził, że wykręcano mu ręce do tyłu i używano wobec niego obraźliwych zwrotów i wulgaryzmów. Sprawa została przekazana do Zespołu Prawa Karnego działającego w BRPO.

Podobne sposoby działań funkcjonariuszy SW opisywali inni osadzeni. Nie zdecydowali się jednak złożyć oficjalnego zawiadomienia – jak twierdzili, z obawy o swoje bezpieczeństwo.

Delegacja KMPT została też poinformowana, że po tym, jak doszło do znęcania się współosadzonych nad osadzonym w jednej z cel mieszkalnych, mieli oni być wszyscy wyprowadzeni do niemonitorowanego pomieszczenia. Tam mieli być bici, rzucani o ścianę, „oklepywani”. Sytuacja ta nie została odnotowana jako zdarzenie nadzwyczajne.

Nie zostało również odnotowane w dokumentacji zdarzenie zgłoszone przez innego osadzonego. Po tym, jak niewłaściwie zachował się on w stosunku do funkcjonariusza, miał być zaprowadzony do niemonitorowanego pomieszczenia. Osadzony twierdzi, że został tam obezwładniony i sprowadzony do pozycji leżącej, założono mu kajdanki na ręce wykręcone do tyłu, używano wobec niego wulgaryzmów i zastraszano.

Brak rejestrowania korespondencji osadzonych

Z ustaleń KMPT wynika, że zdarzały się sytuacje, w których od osadzonych była odbierana korespondencja do urzędów (np. sądu, Biura RPO, Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej, ETPC), lecz nie otrzymywali oni pisemnego potwierdzenia ich odbioru. Nie mieli zatem żadnego dowodu, że ich korespondencja została przekazana do wysyłki, a brak rejestrowania korespondencji wychodzącej dodatkowo uniemożliwiał potwierdzenie jej wysłania.

Osadzeni podkreślali, że jest to duży problem, w szczególności gdy chcą ujawnić jakieś nieprawidłowości lub napisać skargę do danej instytucji.

Zalecenia KMPT

Jedną z podstawowych gwarancji antytorturowych stanowi prawo do skargi. W związku z wynikającą z relacji osadzonych możliwością ograniczania jego realizacji i wprowadzoną w jednostce zasadą nieewidencjonowania korespondencji wychodzącej od osadzonych, przedstawiciele KMPT zalecili Dyrektorowi Zakładu przypomnienie o konieczności każdorazowego wydawania pisemnego potwierdzenia w przypadku korespondencji urzędowej osadzonych oraz przypomnienie zasad postępowania ze skargami osadzonych, a przede wszystkim nieutrudniania wysyłania pism.

W dalszym ciągu aktualne pozostaje zalecenie KMPT dotyczące podjęcia generalnych działań zmierzających do zbadania wszelkich sygnałów mogących świadczyć o przemocy ze strony funkcjonariuszy, wdrożenie mechanizmów monitorowania pracy personelu oraz zwrócenie uwagi pracownikom i funkcjonariuszom Służby Więziennej, że stosowanie przemocy wobec osadzonych jest niedopuszczalne. Ponadto proceder, o którym więźniowie informowali w trakcie pierwszej wizytacji, wymaga nadal dogłębnego wyjaśnienia przez właściwe organy.

Szczegółowe informacje i wnioski z ponownej wizytacji w ZK w Barczewie znajdują się w raporcie, który publikujemy poniżej.

KMP.571.13.2022