Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Notariusze do taksy notarialnej doliczają VAT. Nie pozwalają jednak na to przepisy, a wątpliwości rozwiał Sąd Najwyższy  
• Po skargach od obywateli RPO poprosił o wyjaśnienia Krajową Radę Notarialną 
• W odpowiedzi prezes KRN szeroko uzasadniał, dlaczego notariusz nie powinien ponosić ciężaru podatku od towarów i usług.
• Teraz  Marcin Wiącek pyta Ministra Finansów o tę sprawę. Media donoszą bowiem, że fiskus kontroluje taki sposób wyliczania wynagrodzenia przez notariuszy

Obywatele skarżą się na doliczanie przez notariuszy podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Analiza sprawy skłoniła RPO do zwrócenia się do Prezesa Krajowej Rady Notarialnej o  stanowisko. Niestety, odpowiedź dodatkowo pogłębiła  wątpliwości prawne. Dlatego teraz Marcin Wiącek zwraca uwagę ministra na to zagadnienie. 

12 maja 2021 r. RPO wskazał prezesowi KRN, że w świetle przepisów i poglądów Sądu Najwyższego praktyka doliczania przez notariuszy podatku VAT do taksy notarialnej budzi uzasadnione wątpliwości, wobec czego trudno ją uznać za prawidłową. 

Zgodnie z art. 5 § 1 ustawy Prawo o notariacie notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności. Stosownie zaś do art. 5 § 3 Prawa o notariacie, Minister Sprawiedliwości w rozporządzeniu z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej określił maksymalne stawki wynagrodzenia notariuszy. 

Ani zatem przepisy ustawy o notariacie, ani rozporządzenia w sprawie stawek nie stanowią, że przy ustaleniu wynagrodzenia notariusza bierze się pod uwagę należny od tego wynagrodzenia podatek od towarów i usług, ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek.

Z ostatnich doniesień medialnych wynika zaś, że fiskus dokonuje kontroli takiego sposobu wyliczania wynagrodzenia przez notariuszy. Do części kancelarii notarialnych zaczęły bowiem trafiać pisma naczelników urzędów skarbowych, w których kwestionowana jest obowiązująca od wielu lat praktyka doliczania VAT do stawek taksy notarialnej.                   

W odpowiedzi z 12 października 2021 r. Prezes KRN wyjaśnił, że praktyka poboru przez notariuszy wynagrodzenia według stawek określonych przez Ministra Sprawiedliwości i doliczania do tak obliczanego wynagrodzenia podatku od towarów i usług, trwa nieprzerwanie od 28 lat i nie była kwestionowana przez organy podatkowe, ani organy nadzoru nad notariuszami. Posiłkując się analizami prawnopodatkowymi stwierdzono, że stosowana przez notariuszy praktyka znajduje potwierdzenie w obowiązujących przepisach. 

W ocenie Prezesa KRN odmienne ustalenia prowadziłyby do sprzecznego z prawem unijnym wniosku, że to notariusz powinien ponosić ciężar podatku VAT, mimo iż jest on dostawcą usługi, a nie końcowym nabywcą. 

Wyjaśnienia Prezesa KRN wskazują na utrwaloną już praktykę stosowania prawa w sposób, który budzi uzasadnione wątpliwości oraz może naruszać prawa obywateli korzystających z usług notariuszy. 

Ponadto stanowisko to jest sprzeczne z poglądem prezentowanym przez resort finansów, zgodnie z którym podatek od towarów i usług nie powinien być doliczany do wynagrodzenia ustalonego przez notariusza ze stronami czynności, lecz stanowić jego część składową.

RPO prosi ministra Tadeusza Kościńskiego o poinformowanie:

• czy do resortu wpływały skargi związane ze sposobem ujmowania podatku VAT w wynagrodzeniach notariuszy,  
• czy resort rozważa konieczność podjęcia działań w tej sprawie (np. wydania interpretacji ogólnej w zakresie sposobu rozliczania podatku VAT przez notariuszy).

V.511.612.2020