Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie zmniejsza się liczba skarg na przewlekłość postępowań wojewodów o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego, objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego
• Jeśli np. ojciec wyjedzie do pracy za granicę, a matka opiekuje się dziećmi w Polsce, rodzina nie dostaje 500+ - wobec domniemania, że wsparcie przychodzi z bogatszego kraju
• Skutkiem zwłoki urzędów jest brak pomocy finansowej państwa np. na leczenie bądź rehabilitację dzieci lub ich dodatkowe zajęcia edukacyjne
• Sądy administracyjne coraz częściej zaś stwierdzają przewlekłość tych postępowań z rażącym naruszeniem prawa

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk pyta minister rodziny i polityki społecznej Marlenę Maląg o działania w celu usprawnienia wypłaty tych świadczeń – a zwłaszcza likwidacji zaległości. 

Do RPO nadal wpływają liczne skargi na przewlekłość tych postępowań. Skarżący powołują się na przewlekłość postępowań i nierozpatrzenie wniosków dotyczących nawet kilku okresów świadczeniowych. 

Czują się gorzej traktowani. Z powodu długotrwałego rozpatrywania spraw nie mogą zapewnić dzieciom dostępu do dodatkowych zajęć edukacyjnych, czy rehabilitacyjnych w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami. 

Wnoszone przez nich do sądów administracyjnych skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowań coraz częściej kończą się wyrokami korzystnymi dla skarżących. Sądy stwierdzają  przewlekłość postępowania z rażącym naruszeniem prawa. 

Problem ten był już przedstawiany w wystąpieniach generalnych RPO od 2016 r. W odpowiedziach minister wskazywała na działania zmierzające do poprawy sytuacji. 

Do końca 2017 r. realizacją zadań związanych z unijną koordynacją świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego zajmowali się marszałkowie województw. Jednak z uwagi na liczne opóźnienia, od 1 stycznia 2018 r. - na mocy nowelizacji odpowiednich ustaw - zadania te przejęły Urzędy Wojewódzkie. Miało to usprawnić cały proces, ale liczba skarg nie zmalała.

Najwięcej skarg do RPO dotyczy przewlekłości postępowań Wojewody Dolnośląskiego, a w dalszej kolejności - Wielkopolskiego i Pomorskiego. Z wyjaśnień urzędów wojewódzkich wynika, że skala zaległości jest bardzo duża. 

Najwyższa Izba Kontroli w informacji z 2019 r. o wynikach kontroli dotyczącej realizacji programu „Rodzina 500 Plus” uznała za niezbędne wdrożenie rozwiązań systemowych zapewniających terminowe załatwianie wniosków.

Celem świadczeń rodzinnych i wychowawczych jest wsparcie rodzica opiekującego się dzieckiem - a w tej sytuacji czas odgrywa bardzo istotną rolę. Długotrwałość procedowania powoduje brak pomocy finansowej państwa. Konsekwencje mogą być bardzo dotkliwe, np. w postaci braku środków na leczenie bądź rehabilitację dzieci.

Sprawy z zakresu koordynacji z reguły nie są sprawami prostymi. Wymagają przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, w którym trzeba uzyskać informacje z zagranicy oraz uzupełnić dokumentację od stron - co znacząco wpływa na wydłużenie czasu postępowania. 

III.7064.333.2021