Biuletyn Informacji Publicznej RPO

24 marca 2025 r. Rzecznik Praw Obywatelskich był gościem audycji „Poranek Radia TOK FM”. Marcin Wiącek w rozmowie z red. Dominiką Wielowieyską mówił o przesłuchaniu Barbary Skrzypek, ujawnieniu danych osobowych prokurator Ewy Wrzosek, nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz statusie sędziów powoływanych po 2018 r. 

Sprawa przesłuchania Barbary Skrzypek

Redaktor rozpoczęła rozmowę od tematu przesłuchania Barbary Skrzypek. RPO zwrócił się z prośbą do prokuratora krajowego Dariusza Korneluka o udzielenie szczegółowych informacji na temat przebiegu tego przesłuchania.

– Wystąpiłem z takim pismem, do którego miałem kompetencje. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może przystąpić do postępowania przygotowawczego i również nie mam podstaw do wglądu do akt postępowania przygotowawczego, a więc jedyne co w tej sprawie mogę zrobić to poprosić o wyjaśnienia – mówił Marcin Wiącek. Dodał, że nie otrzymał jeszcze odpowiedzi. 

Rzecznik wyjaśnił, że protokół przesłuchania Barbary Skrzypek nie wzbudza jego wątpliwości. Niemniej od lat Rzecznicy Praw Obywatelskich apelowali o zmianę prawa w zakresie możliwości odmowy udziału pełnomocnika w przesłuchaniu świadka, jaką posiada prokuratura. Był to temat licznych wystąpień RPO do Ministrów Sprawiedliwości. 

– W protokole widnieje informacja, iż pani Barbara Skrzypek chciała uczestniczyć w tym przesłuchaniu wspólnie z pełnomocnikiem. Pełnomocnik nie został dopuszczony ze względu na to, iż zdaniem prokuratury nie wymagał tego interes świadka. Od lat Rzecznicy Praw Obywatelskich – zarówno ja, jak i moim poprzednicy – wskazują, że przepis, który umożliwia takie działanie prokuratury jest bardzo dyskusyjny i powinien zostać zmieniony – mówił. 

Dodał, że każda osoba, która w relacji z władzą publiczną posiada pewne prawa, powinna móc korzystać z pomocy pełnomocnika, żeby móc je realizować. Jeżeli z jakiś przyczyn jest to niemożliwe, prawo dopuszcza odmowę udziału w przesłuchaniu wspólnie z pełnomocnikiem, to powinna istnieć możliwość odwołania do sądu.

– To jest ingerencja w wolności i prawa jednostki i każda ingerencja w wolności i prawa jednostki powinna być weryfikowalna przez sąd. Zwłaszcza, gdy jest oparta na tak niejasnych przesłankach. W istocie pojęcie, które występuje w tej chwili w tym przepisie Kodeksu postępowania karnego, czyli „interes świadka” jest na tyle nieostre, że ono daje w zasadzie dowolność prokuraturze – stwierdził Marcin Wiącek.

Sprawa ujawnienia danych osobowych prokurator Ewy Wrzosek

Rzecznik został zapytany również o sprawę ujawnienia danych osobowych Ewy Wrzosek przez dziennikarkę na profilu w mediach społecznościowych. Prokurator Wrzosek złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

– Jeżeli dochodzi do ujawnienia danych osobowych, to są odpowiednie instytucje, które mają kompetencje do prowadzenia postępowań – Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Również nieuprawnione przetwarzanie danych osobowych jest przestępstwem, a więc prokuratura ma właściwość, aby to zbadać – ocenił RPO.

Nowelizacja ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP

Kolejną kwestią była nowelizacja ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. Rzecznik podkreślił, że przedstawił Sejmowi, Senatowi oraz Prezydentowi RP obszerną opinię prawną dotyczącą tej ustawy.

– To jest ustawa, która – mówię to z pełnym przekonaniem – jest niezgodna z Konstytucją i międzynarodowymi standardami, jakie wiążą Polskę i z tego powodu tę ustawę oceniłem krytycznie – mówił.

Dodał, że Konstytucja dopuszcza zawieszenie niektórych wolności i praw człowieka, w tym prawa do ubiegania się o status uchodźcy, ale wyłącznie w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego lub stanu wojennego.

– Podstawową wadą tej ustawy jest to, że ona upoważni rząd do wprowadzenia takiego quasi stanu nadzwyczajnego. Z punktu widzenia wątpliwości prawnych jest to sytuacja podobna jak w przypadku pandemii (…) Tutaj mamy do czynienia z podobną konstrukcją prawną. Jest rozporządzenie, które będzie skutkowało zawieszeniem prawa do ubiegania się o status uchodźcy. To rozporządzenie będzie nieweryfikowalne przez nikogo - ani Trybunał Konstytucyjny, ani sądy nie mają kompetencji do kontroli legalności tego typu rozporządzenia – mówił Rzecznik.

Status sędziów powołanych po 2018 roku

Ostatnim tematem rozmowy był problem związany ze statusem sędziów powoływanych po 2018 r. Rzecznik podkreślił, że wśród nich są sędziowie – absolwenci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, asesorzy sądowi i ich status nie budzi jego wątpliwości. 

– Natomiast gdy chodzi o sędziów, którzy są powoływani w innym trybie, czy sędziów najwyższych instancji sądowych, to tu rzeczywiście znane są powszechnie liczne orzeczenia trybunałów europejskich. (…) Powinno dojść do uchwalenia ustawy rozwiązującej ten problem – mówił.