Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich od kilkunastu miesięcy monitoruje sytuację panującą na przejściach granicznych w Terespolu i Medyce, przez które bezskutecznie próbuje dostać się do Polski grupa kilkuset cudzoziemców pochodzących głównie z Czeczenii, Tadżykistanu i Armenii.

Osoby te, także w skargach do Rzecznika, podnoszą, że nie udało im się wjechać na terytorium Polski, mimo że każdorazowo podczas odprawy granicznej zgłaszali funkcjonariuszom Straży Granicznej zamiar ubiegania się w naszym kraju o ochronę międzynarodową. Według relacji skarżących funkcjonariusze Straży Granicznej deklaracji takich nie przyjmują do wiadomości i nie dopuszczają do złożenia wniosku o wspomnianą ochronę. W konsekwencji, ponieważ skarżący nie dysponują żadnym dokumentem uprawniającym ich do przekroczenia granicy, odmawia się im prawa wjazdu na terytorium Polski i zawraca na terytorium Białorusi lub Ukrainy.

Niezapowiedziane wizytacje obu przejść granicznych, przeprowadzone przez pracowników Biura Rzecznika, potwierdziły, że istnieje znacząca luka prawna dotycząca praw cudzoziemców przystępujących do odprawy granicznej, zwracających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, oraz obowiązków funkcjonariuszy Straży Granicznej w zakresie przyjmowania od cudzoziemca deklaracji o zamiarze wystąpienia z wnioskiem o taką ochronę oraz umożliwienia cudzoziemcowi złożenia samego wniosku. Żaden z obowiązujących przepisów prawa nie reguluje bowiem formy, w jakiej funkcjonariusz Straży Granicznej, prowadzący odprawę na przejściu granicznym, powinien odnotować fakt zgłoszenia przez cudzoziemca zamiaru ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową.

Przeprowadzone wizytacje jednoznacznie wskazały na konieczność ujednolicenia sposobu postępowania funkcjonariuszy Straży Granicznej w zakresie dokumentowania tzw. rozpytania w toku odprawy granicznej.

W ocenie Rzecznika zasadne jest wprowadzenie odpowiednich regulacji ustawowych, które zapewnią skuteczną realizację prawa cudzoziemców do ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową. Wniosek o podjęcie stosownych prac legislacyjnych w tym zakresie Rzecznik skierował już do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Rzecznik zwrócił się do Komendanta Głównego SG z prośbą o rozważenie możliwości zainicjowania działań zmierzających do ujednolicenia praktyki podległych Komendantowi jednostek Straży Granicznej na poziomie organizacyjnym tej formacji, np. poprzez wydanie odpowiednich wytycznych.

Wizytację na przejściu granicznym w Terespolu przeprowadzili również przedstawiciele Rzecznika Praw Dziecka. Wnioski z tej wizytacji są całkowicie zbieżne z postulatami Rzecznika Praw Obywatelskich.