Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Z debaty dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wynika potrzeba ustanowienia organu koordynującego prace, inicjatywy i działania dotyczące poprawy systemu ochrony zdrowia psychicznego.
• RPO Marcin Wiącek zwrócił się do premiera Donalda Tuska o rozważenie możliwości powołania przy Radzie Ministrów pełnomocnika, który koordynowałby działania w tym zakresie
• AKTUALIZACJA 5.08.2025: To minister właściwy ds. zdrowia koordynuje wykonanie zadań Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023-2030 - odpisało MZ.
• Priorytetem powinno być dążenie do wyrównywania dostępu do świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza dot. zdrowia psychicznego. Zakończenie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego jest etapem niezbędnym wprowadzenia nowoczesnej, opartej o model środowiskowy opieki psychiatrycznej. 

Podczas prac działającej przy Biurze RPO Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego zwrócono uwagę na potrzebę koordynacji działań organów władzy publicznej w obszarze ochrony zdrowia psychicznego. 

Z jednej strony wskazano m.in. na niezbędne współdziałanie licznych instytucji i organizacji, na poziomie m.in. gminy i powiatu. Wątek ten rozwinięto 12 czerwca 2025 r. podczas seminarium w BRPO pt. „Koordynacja usług społecznych dla osób starszych na terenach wiejskich. Dobre praktyki. Bariery. Rekomendacje”. 

Z drugiej zaś strony w trakcie obu spotkań zwracano uwagę na potrzebę stworzenia na poziomie władzy państwowej podmiotu, który koordynowałby nie tylko doraźnie reformy psychiatrii, ale szeroko skupiałby wszelkie inicjatywy związane z ochroną zdrowia psychicznego.

Toczą się dyskusje dotyczące szeroko pojętej kondycji psychicznej Polek i Polaków. Warto zwrócić uwagę m.in. na:

• wystąpienia dotyczące koniecznego wyższego poziomu ochrony dzieci przed kryzysem psychicznym; pojawiają się tu propozycje zmian co do  korzystania przez dzieci z samodzielnego wsparcia ekspertów,
• dyskusję związaną z reformą psychiatrii środowiskowej i działaniem Centrów Zdrowia Psychicznego,
• debatę ws. uchwalenia nowej ustawy o zawodzie psychologa, a także ustawowym uregulowaniem zawodu psychoterapeuty,kolejne propozycje dotyczące nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,
• uwagi odnoszące się do potrzeby zwiększenia dostępu do ekspertów i biegłych wspierających wymiar sprawiedliwości.

Te i inne problemy znajdują się w obszarze zainteresowania  nie tylko Ministerstwa Zdrowia, ale także ministerstw: Edukacji Narodowej, Sprawiedliwości oraz Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Śledząc debatę społeczną. Mogą one też zaciekawić Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zainteresowane kondycją psychiczną studentek i studentów oraz Ministerstwo Obrony Narodowej, które szczególnie dziś analizuje stan zdrowia, także psychicznego, żołnierzy.

Tym samym nieadekwatny do obecnych potrzeb staje się par. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 października 2023 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023-2030). Zgodnie z nim „Minister właściwy do spraw zdrowia kieruje realizacją Programu oraz koordynuje wykonanie zadań wynikających z realizacji Programu".

Z analizy dyskusji dotyczących ochrony zdrowia psychicznego wynika potrzeba ustanowienia - jeśli to możliwe, na poziomie Rady Ministrów - oddzielnego organu koordynującego prace, inicjatywy i działania dotyczące poprawy systemu ochrony zdrowia psychicznego. 

Podejmowanie tych aktywności z poziomu jednego z resortów jest dziś nieefektywne. Problem szeroko pojętej psychiatrii i wsparcia obywateli wobec doświadczanego kryzysu psychicznego wymaga działania na poziomie centralnym, co w sposób szybki, dynamiczny i efektywny doprowadziłoby do modyfikacji np. niewłaściwych praktyk.

Dlatego Marcin Wiącek zwrócił się do premiera Donalda Tuska o rozważenie możliwości powołania przy Radzie Ministrów pełnomocnika, który koordynowałby ogólnokrajowe działania związane z ochroną zdrowia psychicznego obywateli.

Pismo KPRM do MZ

Zastępca Szefa KPRM Grzegorz Karpiński 1 lipca 2025 r. przekazał pismo RPO według kompetencji Minister Zdrowia, z prośbą o udzielenie odpowiedzi. 

Odpowiedź Wojciecha Koniecznego, sekretarza stanu w MZ 

Na wstępie uprzejmie informuje, że z zgodnie z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 2023 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023-2030, na szczeblu centralnym to minister właściwy do spraw zdrowia kieruje realizacją Programu oraz koordynuje wykonanie zadań wynikających z realizacji Programu.

W Polsce od roku 2018 prowadzony jest pilotaż centrów zdrowia psychicznego. Jego celem jest przetestowanie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej opartego na centrach zdrowia psychicznego w aspektach organizacji, finansowania, jakości oraz dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2025 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego, pilotaż potrwa do 31 grudnia 2025 r. Celem tej nowelizacji jest przygotowanie mechanizmu rozliczenia ostatniego okresu rozliczeniowego, który umożliwi zakończenie programu pilotażowego w sposób bezpieczny dla funkcjonowania świadczeniodawców przy jednoczesnym zapewnieniem ciągłości udzielania świadczeń opieki zdrowotnej świadczeniobiorcom.

W ocenie Ministerstwa Zdrowia priorytetowym zadaniem powinno być dążenie do wyrównywania dostępu do świadczeń zdrowotnych, zwłaszcza w tak priorytetowych obszarach jak zdrowie psychiczne. Zakończenie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego jest etapem niezbędnym dla wprowadzenia nowoczesnej, opartej o model środowiskowy opieki psychiatrycznej na terenie całego kraju. Włączenie tego modelu do systemu wiąże się z ustaleniem wielu technicznych kwestii – m.in. sposobu rozliczania świadczeń.

Uprzejmie informuję, że w zakresie działań na rzecz zdrowia psychicznego, Ministerstwo Zdrowia w 2024 r. rozpoczęło szeroko zakrojony dialog z przedstawicielami środowiska psychiatrycznego zrzeszonymi w ramach Rady do spraw Zdrowia Psychicznego (ustawowy organ doradczy Ministra Zdrowia) w temacie zakończenia pilotażu i wdrożenia wypracowanych rozwiązań na terenie całego kraju. Pragnę zaznaczyć, że w skład ww. Rady wchodzą eksperci z zakresu psychiatrii, Konsultanci krajowi, przedstawiciele świadczeniodawców, ale również organizacji pacjenckich czy asystentów zdrowienia.

Mając na uwadze istotność tematu, uprzejmie informuję, że w dniu 5 lipca 2024 r. na posiedzeniu ww. Rady przyjęto Uchwałę w sprawie powołania Zespołu ds. transformacji systemu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, w tym opracowania zasad wdrożenia nowego modelu organizacji i finansowania z uwzględnieniem propozycji koszyka świadczeń gwarantowanych dla centrów zdrowia psychicznego, wskaźników jakości i modelu ewaluacji. Zadaniem zespołu było opracowanie rekomendacji dla Ministra Zdrowia w zakresie wdrożenia wypracowanych rozwiązań do całości systemu, uwzględniających propozycję koszyka świadczeń gwarantowanych dla centrów zdrowia psychicznego dla dorosłych oraz wskaźników jakości i modelu ewaluacji. Jednym z jego postulatów było powołanie zespołu, który w ramach swoich przydzielonych kompetencji i odpowiedzialności wesprze Ministra Zdrowia w procesie wychodzenia z pilotażu do wdrożenia systemowego.

Mając na względzie powyższe, Pani Minister Zdrowia Izabela Leszczyna w dniu 4 grudnia 2024 r. zarządzeniem Ministra Zdrowia powołała Zespół do spraw zmiany systemowych w centrach zdrowia psychicznego (organ pomocniczy ministra właściwego do spraw zdrowia) , którego celem jest przygotowywanie propozycji rozwiązań w zakresie systemu ochrony zdrowia psychicznego, przy udziale przedstawicieli środowiska psychiatrycznego, przedstawicieli Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Ministerstwa Zdrowia. 

Prace Zespołu rozpoczęto już 12 grudnia 2024 r. Do zadań Zespołu należą:

1. analiza potrzeb w zakresie systemu ochrony zdrowia psychicznego;
2. przygotowywanie propozycji rozwiązań w zakresie systemu ochrony zdrowia psychicznego, z uwzględnieniem sposobu organizacji i finansowania centrów na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 kwietnia 2018 r. w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego;
3. opracowanie strategii wdrożenia zaproponowanych przez Zespół rozwiązań;
4. sporządzenie raportu końcowego zawierającego wyniki prac Zespołu oraz przedłożenie go ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.

Pragnę nadmienić, że wskazana wyżej nowelizacja rozporządzenia przedłużająca pilotaż do końca tego roku, była konsultowana z Zespołem i uzyskała jego pozytywną opinię do dalszego procedowania projektu. Jednocześnie uprzejmie informuję, że obecne prace Zespołu skupiają swoją uwagę nad:

1. wypracowaniem modelu finansowania centrów zdrowia psychicznego,
2. opracowaniem standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w centrach zdrowia psychicznego, którego celem jest ustrukturyzowanie funkcjonowania centrów zdrowia psychicznego na terenie całego kraju - po zakończonym programie pilotażowym.

Ponadto, celem Ministerstwa Zdrowia jest przygotowanie odpowiednich projektów legislacyjnych, które umożliwią właściwe zaimplementowanie testowanych w pilotażu rozwiązań do całości systemu ochrony zdrowia psychicznego (m.in. koszyk świadczeń gwarantowanych), aby rozszerzyć dostęp do opieki udzielanej w centrach zdrowia psychicznego.

Podkreślenia wymaga, iż dla Ministerstwa Zdrowia kluczowym jest utrzymanie i rozwój idei psychiatrii środowiskowej oraz zapewnienie pacjentom kompleksowej opieki udzielanej w centrach zdrowia psychicznego. 

V.7016.76.2025