Uprzejmie informujemy, że w związku z pracami technicznymi, w niedzielę 23 marca od godziny 14:45 do godziny 18:00 nie będzie dostępny serwis Biuletyn Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich. Przepraszamy za utrudnienia.
Przepisy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej regulują, że jedyną możliwością złożenia przez obywatela podpisu poparcia pod projektem obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej (tzw. inicjatywa ludowa) jest podpis własnoręczny. Tymczasem obecne ustawodawstwo umożliwia obywatelom kontakty z urzędami obsługującymi organy administracji publicznej np. za pośrednictwem platformy ePUAP.
Rzecznik dostrzega podobną sytuację w konieczności zbierania własnoręcznych podpisów pod listami kandydatów czy też kandydaturami w wyborach powszechnych. Postulat wprowadzenia rozwiązań cyfrowych popiera faktem, że Kodeks wyborczy przewiduje rozwiązania elektroniczne w zakresie innych elementów procedury wyborczej.
- Ustawodawca w coraz większym stopniu wychodzi naprzeciw oczekiwaniom współczesnych wyborców, ułatwiając im szeroko rozumiane uczestnictwo w procesie wyborczym. Wciąż jednak w Kodeksie wyborczym utrzymują się rozwiązania nieodpowiadające współczesnym realiom społecznym – wyjaśnia RPO. Jednocześnie podkreśla, że ewentualne zagrożenia wynikające z możliwości wprowadzenia rozwiązań technologicznych, można ograniczyć poprzez odpowiednie zabezpieczenia informatyczne.
Postulaty umożliwienia składania podpisów elektronicznych pod obywatelskimi inicjatywami ustawodawczymi RPO podnosił już w przeszłości. W 2016 r. występował w tej sprawie do premier Beaty Szydło. Podkreślał, że wykorzystywanie nowoczesnych technologii mogłoby przysłużyć się zwiększeniu udziału obywateli w życiu publicznym, a każda forma ułatwienia obywatelom udziału w bezpośrednim uczestnictwie kształtowania państwa jest warta analizy. W
W wystąpieniu generalnym do Ministerstwia yfryzacji z 2018 r. RPO ponowił swój postulat i przedstawił przykładowe możliwości technologiczne pozwalające na jego wprowadzenie. Z kolei w 2021 r. Rzecznik pisał w tej sprawie do premiera Mateusza Morawieckiego. Odniósł się m.in. do raportu ekspertów badających demokrację bezpośrednią, w którym odpowiedziano się za proponowanym przez RPO rozwiązaniem. Wówczas Rzecznik wskazał też na przykłady innych państw, w których już ono funkcjonowało.
Teraz Marcin Wiącek zwraca się do ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego w sprawie rozważenie możliwości zainicjowania proponowanych zmian w ustawie o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.
Rzecznik prosi też o stanowisko co do zasadności nowelizacji Kodeksu wyborczego w kształcie zaproponowanym w procedowanym obecnie projekcie ( druk sejmowy nr 556).
W odpowiedzi na wystąpienie z dnia 18 lutego br., (...) dotyczące wprowadzenia zmian w ustawie o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, na wstępie uprzejmie informuję, że postulat dotyczący cyfryzacji inicjatywy obywatelskiej został zgłoszony w ramach konsultacji społecznych projektu Strategia Cyfryzacji Państwa do 2035 roku przez blisko 350 osób i podmiotów. Z uwagi na sygnalizowaną przez obywateli potrzebę reformy w tym zakresie, Minister Cyfryzacji rozważa ujęcie ww. działania w jednym z celów projektu.
Rozumiejąc oczekiwania i potrzeby w zakresie rozwoju cyfryzacji, Minister Cyfryzacji przewiduje podjęcie prac nad wdrożeniem rozwiązań pozwalających na elektroniczną formę realizacji działań w obszarze inicjatywy ustawodawczej, a także uchwałodawczej i składania poparcia dla kandydatów w wyborach. Prace w zakresie przygotowania właściwych rozwiązań technicznych muszą być poprzedzone wnikliwą analizą sposobu realizacji zamierzenia z uwzględnieniem możliwości technicznych, które muszą zapewnić bezpieczeństwo danych obywateli, jak również samego procesu zarządzania złożonymi podpisami popierającymi dany projekt. Rozwiązanie sprowadzać ma się nie tylko do samej możliwości złożenia podpisu elektronicznego, ale zbudowania serwisu, który będzie także m.in. weryfikować poprawność danych czy uniemożliwiać wielokrotne wyrażanie poparcia. Istotne jest także zagwarantowanie, aby ta sama osoba nie mogła wyrazić poparcia zarówno elektronicznie jak i w tradycyjnej, papierowej formie. Przygotowana koncepcja musi być następnie opracowana legislacyjnie, aby możliwe było skorelowanie środowiska technicznego z otoczeniem prawnym.
Odnosząc się do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (druk sejmowy nr 556) należy zauważyć, że jego autorem nie jest Minister Cyfryzacji (jest to projekt poselski). Pragnę jednocześnie nadmienić, że stworzenie Centralnego Rejestru Wyborców (CRW), uruchomionego w 2023 roku całkowicie przebudowało dotychczas funkcjonujące rozwiązania w zakresie organizacji wyborów oraz czynności niezbędnych do ich przeprowadzenia, podejmowanych zarówno przez organy gmin jak i Krajowe Biuro Wyborcze (KBW). Zgodnie z aktualnym brzmieniem Kodeksu Wyborczego (KW), CRW służy do:
Uwzględniając powyższe CRW stało się pierwszym krokiem do realizacji przedsięwzięć związanych między innymi z umożliwieniem podejmowania różnego rodzaju działań w obszarze wyborczym, również w sferze cyfrowej.
VII.600.3.2023
