Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Uczestnicy zgromadzenia "Przeciw faszyzmowi" zostali otoczeni kordonem. Policjanci ich wylegitymowali i mieli grozić użyciem gazu
• Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o wyjaśnienia w tej sprawie Komendanta Stołecznego Policji
• AKTUALIZACJA: Funkcjonariusze odizolowywali osoby legitymowane kordonem w celu zapewnienia im bezpieczeństwa. Po zakończeniu czynności osoby te były zwalniane - informuje KSP w odpowiedzi
• Wylegitymowano 36 osób, wobec których prowadzone są czynności wyjaśniające w sprawie wykroczeń związanych z przeszkadzaniem w organizowaniu lub przebiegu niezakazanego zgromadzenia

Na wniosek obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich prowadzi postępowanie dotyczące interwencji funkcjonariuszy Policji wobec uczestników zgromadzenia „Przeciw faszyzmowi” w Warszawie, które odbyło się 15 sierpnia 2022 r.

Z informacji wnioskodawców wynika, że pomimo pokojowego charakteru zgromadzenia policjanci otoczyli jego uczestników w tzw. kotle oraz grozili użyciem gazu łzawiącego. Wielu uczestników także wylegitymowano.

W związku z tym Marcin Wiącek prosi Komendanta Stołecznego Policji o podanie podstawy faktycznej i prawnej podejmowanych interwencji, stwierdzonych naruszeń, rodzaju podjętych działań, w tym liczby osób wylegitymowanych oraz przyczyn ich wylegitymowania. Zwraca się też o informacje czy wylegitymowanym podczas zgromadzenia zostały postawione zarzuty lub zostały wobec nich skierowane wnioski o ukaranie.

W piśmie do komendanta stołecznego policji nadinsp. Pawła Dzierżaka RPO zwraca uwagę na wystąpienia dotyczące prawa do organizowania zgromadzeń spontanicznych i prawa do kontrdemonstracji oraz w sprawie praktyki otaczania uczestników zgromadzeń kordonem policyjnym. W kontekście okoliczności tej sprawy prosi komendanta o odniesienie się do zawartych w nich rekomendacji.

Odpowiedź Komendanta Stołecznego Policji

W dniu 15 sierpnia 2022 r. na terenie m. st. Warszawy odbywały się zgromadzenia publiczne związane z Centralnymi Obchodami Święta Wojska Polskiego, z udziałem najwyższych władz państwowych, wojskowych i samorządowych. Działania Policji prowadzone w związku z przedmiotowymi wydarzeniami, ukierunkowane były na zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, zarówno osobom uczestniczącym w zgromadzeniach, jak również osobom postronnym.

Jednym z zarejestrowanych wydarzeń było zgromadzenie publiczne pod nazwą "VII Marsz Zwycięstwa", którego uczestnicy mieli przejść Traktem Królewskim od Placu Trzech Krzyży do Placu Zamkowego. W trakcie przemarszu doszło do zakłócenia jego przebiegu przez grupę osób określoną w wystąpieniu jako zgromadzenie "Przeciw Faszyzmowi".

W tym miejscu należy nadmienić, iż przedmiotowe zgromadzenie nie może być określone mianem legalnego zgromadzenia publicznego. Żadna z uczestniczących w nim osób nie dopełniła obowiązku wyrażonego w art. 7 ust. 1 Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach, tj. nie zawiadomiła organu gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, pomimo iż nie istniały jakiekolwiek obiektywne przeszkody aby obowiązek ten spełnić. Ponadto podkreślić należy, że uczestnicy za pośrednictwem mediów społecznościowych nawoływali się do gromadzenia, w związku z czym, zgromadzenie to nie może się w tym wypadku powoływać na tryb zgromadzenia spontanicznego, bowiem zgodnie z art. 3 ust. 2 wymienionej ustawy "Zgromadzeniem spontanicznym jest zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej".

W związku z powyższym nie znajdują również zastosowania, przytoczone w wystąpieniu Pana Rzecznika zagadnienia dotyczące "realizacji konstytucyjnej wolności zgromadzeń poprzez możliwość organizowania legalnych, pokojowych kontrdemonstracji i zgromadzeń spontanicznych".

W trakcie prowadzonych w dniu 15 sierpnia 2022 r. działań zabezpieczających doszło do zakłócenia legalnie odbywającego się zgromadzenia, między innymi poprzez blokowanie jego trasy przemarszu przez osoby z inicjatywy pod nazwą "Przeciw Faszyzmowi".

Funkcjonariusze Policji za pośrednictwem urządzeń nagłaśniających wielokrotnie wzywali wskazane osoby do zachowania zgodnego z prawem, odstąpienia od bezprawnych działań i rozejścia się. Ponadto uprzedzili, iż w przypadkach niepodporządkowania się wydawanym przez policjantów poleceniom, mogą zostać użyte środki przymusu bezpośredniego.

Czynności prowadzili również funkcjonariusze Zespołu Antykonfliktowego Komendy Stołecznej Policji. Powyższe działania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. W związku z brakiem reakcji manifestujących z inicjatywy pod nazwą "Przeciw Faszyzmowi" oraz popełnieniem czynów zabronionych o znamionach wykroczeń, policjanci na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji przeprowadzili czynność legitymowania. W celu zapewnienia bezpieczeństwa osobom legitymowanym, funkcjonariusze odizolowywali je kordonem. Po zakończeniu czynności osoby te były zwalniane.

W indywidualnych przypadkach, policjanci jako uprawnieni zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, używali środków przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej. Wymienione środki zostały użyte zgodnie z art. 6 ust. 1 cytowanej ustawy, tj. w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości, na podstawie uprawnień do zastosowania środków przymusu bezpośredniego określonych w art. 11 przywołanej ustawy. Stopień natężenia użycia wskazanych środków zależał od zachowania osób, wobec których były one użyte, a policjanci zaprzestawali ich używania po osiągnięciu celu ich użycia. Żadna osoba nie zgłosiła dolegliwości w związku z zastosowanym środkiem przymusu bezpośredniego.

W trakcie prowadzonych działań funkcjonariusze wylegitymowali 36 osób, wobec których w Komendzie Rejonowej Policji Warszawa I, na podstawie art. 54 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia prowadzone są czynności wyjaśniające w sprawie wykroczeń stypizowanych w art. 52 § 2 pkt 1 Kodeksu wykroczeń. Prowadzone w przedmiotowej sprawie czynności pozostają w toku.

VII.613.4.2022