Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Na nierówne traktowanie w kwestii prawa do zaopatrzenia emerytalnego skarżą się RPO funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej
• Chodzi o tych, którzy przed konsolidacją służb celno-skarbowych, byli zatrudnieni w wywiadzie skarbowym oraz w wydziałach realizacji urzędów kontroli skarbowej i MF
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje w ich sprawie do Ministra Finansów
• AKTUALIZACJA: 10 czerwca 2022 r. wchodzą w życie nowe przepisy, które pozwolą na zaliczenie b. pracownikom wywiadu skarbowego okresów zatrudnienia w nim jako równorzędnych ze służbą, co umożliwi nabycie uprawnień z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych – odpisało MF

Wnioskodawcy przed przyjęciem do służby w SCS - jeszcze jako pracownicy Wywiadu Skarbowego lub wydziałów realizacyjnych UKS - realizowali czynności operacyjno-rozpoznawcze o charakterze informacyjno-wywiadowczym (współpraca z osobowymi źródłami informacji, technika i obserwacja, kontrola operacyjna, przesyłka niejawnie nadzorowana, informatyka śledcza, analiza kryminalna). Wykonywali też zadania o „policyjnym” charakterze (ochrona fizyczna inspektorów i pracowników kontroli skarbowej, zabezpieczanie konwojów, zatrzymania, doprowadzenia, przeszukania).

Po przyjęciu do SCS funkcjonariusze ci szkolili byłych funkcjonariuszy SC, z którymi obecnie pełnią służbę. Ze względu na wiek nie są oni jednak w stanie wypracować minimalnego świadczenia w systemie zaopatrzeniowym. Zasady przekazywania składek do systemu powszechnego nie obejmują chociażby udziału pracownika w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK), co stawia ich w pozycji znacznie trudniejszej niż gdyby kontynuowali zatrudnienie w formie umowy o pracę.

W wyniku konsolidacji służb celno-skarbowych, a następnie korekty systemu zaopatrzeniowego, ta grupa funkcjonariuszy SCS (obejmująca mniej niż 500 osób) została potraktowana w sposób szczególnie dolegliwy albowiem właściwe każde rozwiązanie emerytalne jest dla nich niekorzystne.

Wydaje się, że ta grupa znajduje się w sytuacji nieporównywalnie gorszej od byłych funkcjonariuszy celnych, którym zaproponowano pełnienie służby w SCS. Wywołuje to wątpliwości z punktu widzenia zgodności przepisów „ustawy zaopatrzeniowej” z zasadą równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji).

RPO powołuje się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 marca 2015 r. (sygn. akt. K 39/13) oraz norm prawnych stanowiących jego wykonanie, w tym m.in. art. 13 ust. 1 pkt 1d ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Zasadnicze argumenty podnoszone przez wnioskodawców znalazły odzwierciedlenie w projekcie ustawy o zmianie ustawy i Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw (projekt z 5 października 2020 r.). Niestety, nie nadano mu oficjalnego biegu.

W ocenie zainteresowanych część rozwiązań prawnych zawartych w tym projekcie ma zostać wprowadzona w ramach tzw. „Polskiego Ładu”. Rozwiązania te nie dotyczą jednak postulatów tej grupy funkcjonariuszy SCS, co - w ich ocenie – oznacza, że prace nad projektem w tym zakresie ostatecznie porzucono.

RPO Marcin Wiącek pyta ministra, czy prowadzone są prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy oraz ewentualnie, jaki jest prognozowany harmonogram działań.

Odpowiedź szefa Krajowej Administracji Skarbowej Bartosza Zbaraszczuka

Odpowiadając na pismo nr WZF.7060.91.2021.TO z 09.05.2022 r. w sprawie wniosków byłych pracowników wywiadu skarbowego dotyczących zaliczania do okresu służby okresów zatrudnienia w korpusie służby cywilnej uprzejmie informuję, że z dniem 10 czerwca 2022 r. wchodzą w życie nowe regulacje prawne ustawy z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1115).

Nowelizacja ww. przepisów umożliwia uwzględnienie w wymiarze emerytury mundurowej okresów pracy cywilnej w przypadku określonej grupy funkcjonariuszy (i żołnierzy zawodowych) – przyjętych do służby po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r., ale przed dniem 1 października 2003 r., którzy w dniu zwolnienia ze służby mają okres co najmniej 25 lat służby i okresów z nią równorzędnych. Ustawodawca w tym zakresie pozostawił wolny wybór zainteresowanym. Zgodnie z brzmieniem art. 15ab ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariusz, o którym mowa w art. 15aa ma prawo wyboru sposobu
ustalenia emerytury na zasadach i w wysokości określonych w art. 15a albo w art. 15aa, albo w art. 15d ww. ustawy. 

Znowelizowana ustawa w przypadku funkcjonariuszy Służby Celnej i funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej znosi dodatkowy warunek nabywania uprawnień emerytalnych odnośnie posiadania stażu służby co najmniej 5 lat przy wykonywaniu zadań określonych odpowiednio w art. 1 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej lub w art. 2 ust. 1 pkt 4–6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie  Celnej lub Służby w Służbie Celno-Skarbowej.

Ponadto, nowe regulacje prawne rozszerzają katalog okresów określonych w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-
Skarbowej I Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 z późn. zm.), które są traktowane jako równorzędne ze służbą.

Tym sam, dodanie w art. 13 ust. 1 pkt 6 i 7 wskazuje, że jako równorzędne ze służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Celnej, Służbie Celno-Skarbowej i w Służbie Więziennej traktuje się okresy zatrudnienia w komórkach organizacyjnych, o których mowa w art. 11g ust. 1 i 2 oraz art. 36 (pkt 6 lit. a), jako inspektorzy prowadzący czynności dochodzeniowo-śledcze, o których mowa w art. 38 ust. 4 i 5 (pkt 6 lit. b) ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 720, ze zm.) oraz okresy zatrudnienia w Inspekcji Celnej (pkt 7). 

Wobec powyższego uprzejmie informuję, że wprowadzone zmiany pozwolą na zaliczenie byłym pracownikom wywiadu skarbowego wskazanych w znowelizowanej ustawie okresów zatrudnienia w wywiadzie skarbowym jako równorzędnych ze służbą, co umożliwi nabycie uprawnień emerytalnych z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych.

WZF.7060.91.2021