Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Około 1/3 Polaków uważa, że w ciągu ostatnich 10 lat do tortur dochodziło w zakładach poprawczych i młodzieżowych ośrodkach wychowawczych – m.in. o tych wynikach badań Kantar Millward Brown na zlecenie RPO przedstawicielka KMPT mówiła podczas konferencji poświęconej dzieciom i młodzieży w obliczu przemocy

30 listopada 2020 r. odbyło się V Forum Dobrych Praktyk – Dzieci i młodzież w obliczu przemocy. Konferencja była podsumowaniem światowej kampanii 19 dni przeciwko przemocy i krzywdzeniu dzieci i młodzieży. W tym roku wydarzenie odbyło się online. W jego trakcie o problemie przemocy w ośrodkach dla nieletnich opowiedziała Justyna Zarecka, przedstawicielka Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur – zespołu, który w Biurze RPO zajmuje się wizytacjami tego typu placówek.

W konferencji wzięli udział m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych, ośrodków pomocy społecznej, centrów pomocy rodzinie, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, schronisk dla nieletnich, kuratorzy sądowi oraz naukowcy zajmujący się badaniem zjawiska przemocy. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń na temat pracy z osobami doświadczającymi przemocy, omówienia wpływu przemocy na funkcjonowanie dzieci i młodzieży, a także przedstawienia najnowszych badań dotyczących zjawiska przemocy wśród nieletnich.

Uczestnicy konferencji zaprezentowali także wybrane działania, które były organizowane w ramach kampanii 19 dni przeciwko przemocy i krzywdzeniu dzieci i młodzieży, którą w Polsce koordynuje fundacja poDrugie, która była także organizatorem V Forum Dobrych Praktyk. Kampanię na całym świecie koordynuje genewska organizacja zajmująca się prawami dzieci i kobiet – Women’s World Summit Foundation, która co roku prezentuje raport z prowadzonych działań przed Organizacją Narodów Zjednoczonych. W tym roku w akcję zaangażowało się ponad 270 instytucji z całej Polski.

Przedstawicielka KMPT przybliżyła uczestnikom działalność Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. Omówiła zadania i sposoby działania KMPT. Przedstawiła wyniki najnowszych badań opinii publicznej pt.  "Tortur - opinie Polaków", które zostały przeprowadzone przez Kantar Millward Brown na zlecenie RPO. Wynika z nich, że wg 53% badanych w ciągu ostatnich 10 lat w Polsce dochodziło do tortur. Jako sprawców badani wskazywali w zdecydowanej większości (88%) Policję, jednak co szczególnie ważne w kontekście przemocy w placówkach dla nieletnich, także zakłady poprawcze – 34%, szpitale psychiatryczne – 33%, młodzieżowe ośrodki wychowawcze – 28%.

Przedstawicielka KMPT omówiła wnioski płynące z raportu z wizytacji MOW w Mrowinach w listopadzie 2019 r. W placówce tej zdiagnozowano wówczas przemoc o charakterze systemowym, zakrojoną na szeroką skalę, która trwała przez kilka lat. Do przemocy dochodziło tam w ogólnodostępnych miejscach, czasem w obecności wychowawców, nauczycieli. W latach 2015-2019 złożono na policję ponad 30 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa przez wychowanków tej placówki, które dotyczyły głównie znęcania się. Osoby, które doświadczały przemocy nie mogły liczyć na odpowiednie wsparcie psychologiczne, często nie były nawet oddzielane od sprawców. Personel medyczny bagatelizował zaś obrażenia, które w wyniku przemocy posiadali wychowankowie, nie były one odpowiednio dokumentowane.

Jak zauważyła przedstawicielka KMPT, w bardzo wielu placówkach problem przemocy jest również związany z brakiem odpowiedniej opieki psychiatrycznej dla nieletnich. W tym roku KMPT opublikował raport pt. "Nieletni z niepełnosprawnością psychiczną i intelektualną w miejscach izolacji". Wskazano w nim wiele naruszeń praw dzieci i młodzieży. Zdiagnozowano także wiele problemów o charakterze systemowym.

W swoim wystąpieniu przedstawicielka KMPT omówiła również, jak w placówkach dla nieletnich zapewnić skuteczne przestrzeganie tzw. minimalnych gwarancji antytorturowych, czyli: prawa do informacji i możliwości złożenia skargi, dostępu do pomocy prawnej, badania lekarskiego po przyjęciu do ośrodka, prawa do kontaktów ze światem zewnętrznym. Przedstawiła również dobre praktyki, które KMPT dostrzegło podczas wizytacji w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i zakładach poprawczych. KMPT stara się bowiem zbierać takie dobre przykłady, aby placówki mogły czerpać inspiracje ze swoich działań.