Biuletyn Informacji Publicznej RPO

„Kadencja obecnego Rzecznika Praw Obywatelskich zakończyła się 9 września 2020 roku, jego następca nie został dotychczas wybrany. Jednak 17 września grupa posłów zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego, by ten uznał za niekonstytucyjny przepis ustawy o RPO, który mówi, że Rzecznik wykonuje swoje obowiązki do czasu, aż urząd przejmie kolejna osoba” – stwierdza Komisja Wenecka  w stanowisku z 12 października 2020.

Na 20 października kierująca Trybunałem Konstytucyjnym Julia Przyłębska wyznaczyła posiedzenie w tej sprawie.

Parlament nie wskazał następcy Adama Bodnara (Sejm, mimo upływu terminu, nie przeprowadził nawet głosowania nad jedyną zgłoszoną w konstytucyjnym terminie kandydatką). Zamiast tego posłowie koalicji rządzącej podważyli konstytucyjność przepisu w ustawie o RPO. A przepis ten przyjęty został właśnie na taką okoliczność: jeśli Sejm i Senat nie są w stanie się porozumieć co do wyboru następcy (a Konstytucja wymaga takiego porozumienia), to pozwala on działać dotychczasowemu Rzecznikowi  (podobne przepisy odnoszą się też do prezesów NIK i NBP. Wraz z RPO są to organy konstytucyjne, których zadania w imię interesu państwa i jego obywateli mają być realizowane w sposób nieprzerwany).

"Instytucja Rzecznika jest ważnym elementem dla demokratycznego państwa, rządów prawa, ochrony praw człowieka i podstawowych wartości a także dla dobrej administracji i rządzenia" – podkreśla dalej w komunikacie Komisja Wenecka. - By Ombudsman spełniał tę rolę, musi być zapewniona ciągłość jego działania. Doprowadzenie do sytuacji, że działanie niezależnego Rzecznika ulega zawieszeniu w momencie zakończenia kadencji i trwa to do chwili, gdy parlament dokona wyboru następcy ustępującego Ombudsmana, będzie miało negatywne znaczenie dla ochrony praw wszystkich obywateli Rzeczypospolitej a także  osób mieszkających w Polsce.

Komisja Wenecka powołuje się przy tym na Zasady Weneckie („the Venice Principles”) przyjęte w 2019 r. przez państwa członkowskie Rady Europy. Zgodnie z Zasadami rządy nie mogą powstrzymywać w jakikolwiek sposób działań Rzecznika (ombudsmana) ani przeszkadzać mu w skutecznym działaniu.

Komisja Wenecka - Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo to organ doradczy Rady Europy – międzynarodowej organizacji zrzeszającej 47 krajów.