Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Równość płci, w tym równość wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet, jest jedną z fundamentalnych wartości konstytucyjnych RP oraz Unii Europejskiej. Tymczasem w wielu obszarach niezbędne są dalsze działania na rzecz jej pełnego urzeczywistnienia.

3 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Równej Płacy[1]. Ta symboliczna data wyznacza dzień, od którego kobiety w całej Europie przestają otrzymywać wynagrodzenie za wykonywaną przez siebie pracę zawodową, podczas gdy praca mężczyzn nadal jest opłacana aż do 31 grudnia. Dane dotyczące luki płacowej opublikowane przez Eurostat wskazują[2], że przeciętne wynagrodzenie godzinowe kobiet w Europie jest o 16,7% niższe niż wynagrodzenie za godzinę pracy mężczyzn. W konsekwencji można uznać, że przez ponad 16% roku kobiety wykonują pracę zawodową nieodpłatnie. 

Problem luki płacowej stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań w zakresie zwalczania nierówności na rynku pracy pomiędzy kobietami i mężczyznami. Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są konsekwencją istniejących nierówności, z którymi kobiety spotykają się w trakcie całego swojego życia zawodowego. Wpływ na dysproporcje w wynagrodzeniach mają przede wszystkim niższe wynagrodzenie za godzinę, mniejsza liczba godzin przepracowanych na płatnych stanowiskach oraz niższa stopa zatrudnienia kobiet. Luka płacowa związana jest także ze stereotypowymi opiniami o predyspozycjach kobiet do wykonywania gorzej płatnych zawodów w sektorze usług opiekuńczych i braku predyspozycji do zawodów technicznych lub sprawowania funkcji kierowniczych[3]. Problem luki płacowej jest szczególnie istotny także z uwagi na późniejsze konsekwencje, takie jak różnice w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn.

Rzecznik Praw Obywatelskich jako niezależny organ ds. równego traktowania stale zwraca uwagę na konieczność efektywnego zwalczania luki płacowej[4]. W odpowiedzi Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej[5] na ostatnie pismo Rzecznika w tej sprawie poinformowano o stworzeniu narzędzia do mierzenia luki płacowej, które może być zastosowane zarówno w przedsiębiorstwach, jak i w sektorze administracji publicznej. Aplikację internetową „Równość płac” można bezpłatnie pobrać ze strony internetowej Ministerstwa[6]. Narzędzie umożliwia oszacowanie tzw. „skorygowanej luki płacowej”, w ramach której porównuje się płace pracowników z uwzględnieniem takich cech jak: płeć, wiek, wykształcenie, zajmowane stanowisko, wymiar czasu pracy oraz staż pracy. Narzędzie gwarantuje użytkownikom pełną anonimowość – dane poszczególnych pracowników wprowadzane do aplikacji pozostają zawsze bezosobowe, a wszelkie obliczenia odbywają się tylko na komputerze użytkownika. Istnieje możliwość przesłania do Ministerstwa oszacowania skorygowanej luki płacowej wraz z informacjami wskazanymi przez użytkownika aplikacji, które będą wykorzystywane jedynie do celów statystycznych. Przesłane dane również gwarantują użytkownikowi pełną anonimowość.