Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W efekcie luki prawnej gleboznawczą klasyfikację gruntów w dalszym ciągu przeprowadzają zarówno osoby dobrze do niej przygotowane, jak i nieprzygotowane 
• Klasyfikatorem gleboznawczym w dalszym ciągu może być dowolna osoba upoważniona przez starostę
• Właściwe sklasyfikowanie gruntów jest podstawą m.in.: planowania przestrzennego, wymiaru podatków, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami i ewidencji gospodarstw rolnych
• AKTUALIZACJA: Trwają prace robocze nad propozycją zmian prawa; po ich zakończeniu zostanie przygotowany zostanie projekt ustawy - odpisał RPO w imieniu premiera resort rozwoju i technologii 

Brakiem regulacji ustawowej dla określenia wymagań kwalifikacyjnych dla osób ubiegających się o uprawnienie do wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów Rzecznik Praw Obywatelskich zajmuje się od roku 2008. 

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z 27 maja 2020 r. do Prezesa Polskiego Stowarzyszenia Klasyfikatorów Gruntów,  podtrzymał zamiar opracowania w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, regulacji określających wymogi dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów. Na posiedzeniu Stałego Komitetu Rady Ministrów 18 lipca 2019 r. zostało zaproponowane, aby to właśnie Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował odrębny projekt ustawy w zakresie określenia w ustawie z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne - uprawnień zawodowych dla osób przeprowadzających gleboznawczą klasyfikację gruntów. Miało to na celu rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego co do resortu, który właściwy jest do uregulowania tej kwestii.

Problem jednak w dalszym ciągu nie doczekał się prawnego uregulowania.  Do Biura Rzecznika wpłynęła kopia wystąpienia Polskiego Stowarzyszenia Klasyfikatorów Gruntów z  21 lipca 2021 r., wystosowanego do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii, w którym wskazano, że w efekcie istniejącej luki prawnej, gleboznawczą klasyfikację gruntów w dalszym ciągu przeprowadzają zarówno osoby dobrze przygotowane, jak i nieprzygotowane do jej przeprowadzania. Potwierdzają to wnioski z kontroli, przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli w zakresie wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Kontrola ta została podjęta z inicjatywy własnej NIK, w związku z sugestią Rzecznika Praw Obywatelskich, który od ponad dekady zwraca uwagę, że obowiązujące regulacje ustawowe nie określają ani kryteriów wyboru, ani wymagań kwalifikacyjnych osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów.

Klasyfikatorem gleboznawczym w dalszym ciągu może być dowolna osoba upoważniona przez starostę. Istnieje więc wysokie ryzyko nieprawidłowego przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów, podczas, gdy właściwe sklasyfikowanie gruntów jest podstawą m.in.: planowania przestrzennego, wymiaru podatków, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami i ewidencji gospodarstw rolnych. Ustalenia NIK w niekorzystnym świetle ukazują stosowaną przez organy praktykę wyłaniania osób, mających przeprowadzić gleboznawczą klasyfikację gruntów. W objętych kontrolą starostwach sposób postępowania przy wyborze klasyfikatorów był niejednolity, na skutek braku regulacji ustawowej. W połowie kontrolowanych jednostek działano w sposób nietransparentny, w ogóle nie określając i nie podając do publicznej wiadomości wymogów, jakie musi spełniać kandydat na klasyfikatora gruntów, zaś nawet w sytuacji, gdy wymogi takie zostały określone, potrafiły one znacząco różnić się między kontrolowanymi powiatami i cechować się nieprecyzyjnością.

W ocenie RPO obecny stan prawny jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia art. 92 Konstytucji RP, a także budzi wątpliwość z punktu widzenia art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. Adresaci ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne nie są w stanie określić na podstawie jej przepisów, jakie wymagania kwalifikacyjne muszą spełnić, aby uzyskać uprawnienie do wykonywania projektów gleboznawczej klasyfikacji gruntów. 

RPO ponownie wskazuje na zasadność pilnego podjęcia interwencji legislacyjnej, zmierzającej do uregulowania wymogów kwalifikacyjnych dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów i zwraca się do premiera z prośbą o przedstawienie informacji o stanie procesu legislacyjnego w tej sprawie. Pomimo rozstrzygnięcia negatywnego sporu kompetencyjnego pomiędzy resortami w 2019 r., dotychczas, pomimo działań podjętych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kwestia nie została rozwiązana, ponieważ wymaga trudnego do osiągnięcia współdziałania dwóch resortów.

Odpowiedź sekretarza stanu w MRiT Piotra Uścińskiego

W wyniku kontroli Najwyższej Izby Kontroli nr 28/2021/P/20/059/LBY, pn. Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, wystosowane zostały przez NIK zalecenia pokontrolne, z których jednym było pilne podjęcie przez Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii (obecnie Minister Rozwoju i Technologii) w uzgodnieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, działań legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne , określających niezbędne kwalifikacje osób uprawnionych do przeprowadzania czynności klasyfikacyjnych w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów, które będą zapewniały odpowiedni poziom merytoryczny opinii wydawanych przez klasyfikatorów.

W odpowiedzi na powyższe zalecenie Ministerstwo Rozwoju i Technologii rozpoczęło w maju br. wstępne prace koncepcyjne nad zmianą ustawy oraz zainicjowało rozmowy i spotkania robocze z Głównym Geodetą Kraju oraz Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w celu wypracowania wspólnej propozycji zmian w zakresie uregulowania wymogów kwalifikacyjnych dla osób wykonujących czynności klasyfikacyjne.

Powyższe prace trwają i nie zostały na ten moment jeszcze zakończone. Po zakończeniu prac roboczych nad powyższymi rozwiązaniami, przygotowany zostanie projekt ustawy wraz z aktami wykonawczymi. Przewiduję złożenie wniosku o wpis do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów do końca bieżącego roku kalendarzowego. 

IV.7007.50.2014