Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar spotkał się w Opolu i Dobrzeniu Wielkim z przedstawicielami władz samorządowych oraz mieszkańcami okolicznych gmin. Wizyta rzecznika związana była z kontrowersjami wokół poszerzenia granic miasta Opola. Do Biura RPO wpłynęły w tej sprawie skargi od obywateli.

Rząd podjął we wtorek decyzję o przyłączeniu do Opola części terenu czterech sąsiednich gmin, choć dopiero w środę kwestia ta miała być omawiana podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Rozporządzenie ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

Rzecznik wielokrotnie wskazywał w swoich wystąpieniach na konieczność prowadzenia konsultacji społecznych. Pozwalają one nie tylko rozwiązywać konflikty społeczne, ale również im zapobiegać. Tymczasem rządzący często nie uwzględniają w swoich decyzjach głosów mieszkańców. Obywatele zgłaszają rzecznikowi ten problem podczas jego spotkań regionalnych w całym kraju.

W trakcie pierwszego z serii spotkań RPO w Opolu wojewoda Adrian Czubak przedstawił podjęte przez siebie działania, mające na celu załagodzenie sporu powstałego na tle powiększenia Opola. Zgodnie z przedstawioną przez siebie wcześniej opinią, wojewoda stwierdził, że dołączenie do Opola fragmentów sąsiednich gmin przyczyni się do zahamowania niekorzystnych trendów demograficznych, jakie zachodzą na terenie województwa opolskiego. Tematem rozmowy były również skutki, jakie może mieć włączenie do Opola miejscowości zamieszkałych przez przedstawicieli mniejszości w kontekście przysługujących im z mocy prawa uprawnień językowych.

Ordynariusz opolski, ks. biskup Andrzej Czaja, zaangażowany w próbę polubownego rozwiązania kwestii zmiany granic miasta, przedstawił z kolei swoje obawy, związane z niedostatecznym uwzględnieniem woli mieszkańców gmin, których części mają zostać przyłączone do Opola.

W trakcie spotkania w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego, marszałek województwa Andrzej Buła zwrócił uwagę na konieczność niezwłocznego podjęcia prac nad zasadami kompensacji dla gmin, które w wyniku wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia zmieniającego ich granice utracą część swojego obszaru, a wraz z nim znaczną część dotychczasowych dochodów. Dalsza część rozmowy z rzecznikiem poświęcona była kwestiom związanym ze współpracą samorządu województwa z organizacjami pozarządowymi.

Prezydent miasta Opola przedstawił Rzecznikowi swój pogląd odnośnie do przyczyn eskalacji konfliktu wokół zmiany granic miasta. Wyjaśnił powody przedstawienia propozycji powiększenia Opola, a także działania, jakie są przez władze miasta planowane w celu minimalizacji ewentualnych negatywnych skutków, jakie mogą zaistnieć w przyłączanych sołectwach. Rzecznik podkreślił, że w razie wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów ustanawiającego nowe granice, niezbędne będzie podjęcie przez miasto działań kompensacyjnych na rzecz przedstawicieli mniejszości, którzy w wyniku przyłączenia do Opola utracą część ze swoich dotychczasowych uprawnień. Rzecznik zaapelował także o złagodzenie języka sporu, który – z obu stron – powoduje wyłącznie jego eskalację.

Z Opola, dr Adam Bodnar pojechał do Dobrzenia Wielkiego, aby porozmawiać z wójtami gmin objętych rozporządzeniem Rady Ministrów, przedstawicielami mniejszości niemieckiej, a także licznie zgromadzonymi mieszkańcami gmin.

Rzecznik wysłuchał zastrzeżeń, jakie mieszkańcy mają w stosunku do projektu powiększenia Opola ich kosztem. Dotyczą one w szczególności:

• nieuwzględnienia wyników konsultacji społecznych, w których opowiedzieli się zdecydowanie przeciwko przyłączeniu do Opola;
• problemów osób, które na terenach przewidzianych do włączenia w granice Opola prowadzą działalność rolniczą. Po wprowadzeniu zmian będą mieszkać na terenie miasta i przez to nie będą mogli się ubiegać o unijne dotacje. Natomiast osoby, które już korzystają z różnych programów wsparcia obawiają się konieczności zwrotu dotacji;
• obniżenia wpływów podatków do gmin, co przełoży się na trudności z utrzymaniem funkcjonujących szkół, ośrodków kulturalnych czy sportowych.

Rzecznik, podobnie jak w trakcie spotkania z prezydentem miasta Opola, apelował o złagodzenie formy prowadzenia debaty publicznej. Zapewnił także o gotowości do wsparcia próby podjęcia dialogu, którego efektem byłaby deeskalacja istniejącego sporu.

W trakcie wizyty w Opolu rzecznik spotkał się również z przedstawicielami opolskiej palestry w siedzibie Okręgowej Izby Adwokackiej w Opolu. Rozmowy dotyczyły jakości polskiego prawodawstwa. W szczególności omówiono kwestie związane z nowelizacją kodeksu postępowania karnego, ustawami „antyterrorystyczną” i „inwigilacyjną”, a także ustawą zmieniającą zasady kształtowania ustroju rolnego.

W wizycie rzecznikowi towarzyszyli Główny Koordynator ds. Projektów Regionalnych BRPO Andrzej Stefański oraz naczelnik Wydziału Prawa Administracyjnego i Ochrony Zdrowia w Zespole Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Łukasz Kosiedowski.