Uprzejmie informujemy, że w związku z pracami technicznymi, w niedzielę 24 listopada od godziny 14:45 do godziny 17:45 nie będzie dostępny serwis Biuletyn Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich. Przepraszamy za utrudnienia.
Po raz pierwszy NSA 2 lipca 2021 r. uznał, że takie uchwały - jako akty z zakresu administracji publicznej - podlegają takiej kontroli. Wtedy na wniosek RPO zwrócił do WSA sprawy uchwał Rady Gminy Lipinki i Rady Powiatu Tarnowskiego.
NSA podkreślił wtedy, że akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej obejmują wszelkie akty tych organów z wyłączeniem tych, które podlegają kognicji innych sądów niż sądy administracyjne, w tym zwłaszcza sądy powszechne.
W ocenie NSA Rzecznik trafnie podkreślił, że ocena sądu I instancji prowadzi do niedopuszczalnej sytuacji, w której pewna kategoria spraw zostaje wyłączona spod jakiejkolwiek kontroli sądowej, co pozostaje w sprzeczności z normami konstytucji. Zdaniem NSA zawężanie administracji publicznej do rozstrzygnięć ogólnych i abstrakcyjnych natury normatywnej nie znajduje uzasadnienia ani w przepisach prawa, ani w stanowisku doktryny co do prawnych form działania administracji publicznej.
24 września NSA uwzględnił zaś skargi kasacyjne RPO ws. uchwał Rady Powiatu Ryckiego oraz Rady Gminy Niebylec. NSA rozstrzygał na posiedzeniu niejawnym - strony i uczestnicy mieli możliwość przedstawienia pisemnych stanowisk.
Po rozpoznaniu 9 w sumie skarg Rzecznika na samorządowe uchwały o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT” 4 uchwały zostały dotychczas unieważnione przez wojewódzkie sądy administracyjne.
Niedługo NSA zbada zaś pierwszą taką decyzję merytorycznie - co do uchwały Rady Gminy Osiek. Skargę kasacyjną złożyła prokuratura.
W części gmin, powiatów i województw obowiązują uchwały o przeciwdziałaniu "ideologii LGBT”. Stanowczo protestował przeciw nim Rzecznik Praw Obywatelskich. Sprzeciwia się działaniom organów władzy publicznej, nakierowanym na piętnowanie i wykluczanie osób i grup z życia społecznego, a opartym na uprzedzeniach i stereotypach.
A każdy jest chroniony przed dyskryminacją. Każde nierówne traktowanie ze względu na cechy osobiste (jak m.in. płeć, orientacja seksualna) wymaga reakcji niezależnego organu ds. równego traktowania, jakim jest RPO.
Dlatego pod koniec 2019 r. RPO Adam Bodnar skierował do pięciu wojewódzkich sądów administracyjnych skargi na wybrane uchwały rad gmin o przeciwdziałaniu "ideologii LGBT”. Wniósł o stwierdzenie ich nieważności - wobec sprzeczności z Konstytucją oraz Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Uchwały są też sprzeczne z prawem europejskim. Naruszają bowiem prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności wypowiedzi oraz zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. Ponadto zniechęcają obywateli UE - którzy np. identyfikują się jako osoby LGBT - do przebywania na terenach, gdzie takie uchwały obowiązują.
4 tego typu uchwały zostały unieważnione:
Uwzględniając zarzuty Rzecznika, sądy uznały, że uchwały dotyczyły spraw z zakresu administracji publicznej i zawierały elementy władcze. Uznawały, że ingerują one w prawa i wolności człowieka.
5 skarg RPO sądy administracyjne odrzuciły swymi postanowieniami (Kraków, Lublin, Rzeszów). Oceniły, że sprawy te nie należą do właściwości sądu, bo uchwały nie dotyczą spraw z zakresu administracji publicznej. Decyzje te zostały zaskarżone do NSA.
XI.505.33.2019, XI.505.2.2020
