Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obecna ustawa o komornikach sądowych przewiduje, że Minister Sprawiedliwości odwołuje komornika, jeżeli ukończył on 65. rok życia
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk przekazał sekretarzowi stanu w MS Arkadiuszowi  Myrsze opinię do projektu nowelizacji ustawy o komornikach sądowych (UD174), który przewiduje granicę 70 lat

RPO dostrzega, że projekt w zakresie, w jakim odnoszą się do górnej granicy wieku uprawniającej do wykonywania tego zawodu, są wynikiem dostrzeżenia przez resort sprawiedliwości, że obecne przepisy stanowią – jak głosi uzasadnienie - „przejaw dyskryminacji bezpośredniej określonych grup zawodowych (komorników i asesorów), i muszą być pilnie zmienione, tak aby osoby wykonujące określoną działalność zawodową i mające status funkcjonariuszy publicznych nie były traktowane mniej korzystnie niż inne osoby wykonujące prawniczą działalność zawodową, mające status funkcjonariuszy publicznych lub status zawodu zaufania publicznego, w szczególności sędziowie, prokuratorzy czy notariusze”. 

Przyjęta granica 70. lat ma korespondować z określonym ustawowo w odniesieniu do niektórych innych zawodów prawniczych wiekiem zakończenia aktywności zawodowej.

Problematyka ta była wcześniej przedmiotem zainteresowania RPO. Zgłosił on m.in. udział w postępowaniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt SK 31/21) i poparł wniesioną skargę konstytucyjną. 

Argumenty stanowiska RPO dla TK mogą mieć znaczenie też i w kontekście projektu ustawy. Gwarantowana w art. 65 ust. 1 Konstytucji RP wolność wyboru zawodu, wolność wykonywania zawodu oraz wolność wyboru miejsca pracy może być ograniczana jedynie wówczas, gdy ograniczenie będzie spełniało wymogi określone art. 31 ust. 3 Konstytucji. 

Ustawa o komornikach zawiera rozwiązanie, które po niedużej modyfikacji pozwalałoby wyeliminować dyskryminującą granicę wiekową, a z drugiej – kontrolować czy osoby wykonujące zawód nadal mają zdolność do pełnienia obowiązków komornika. 

ZRPO przywołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 czerwca 2021 r. Wskazano w  nim, że „tendencje demograficzne i niekwestionowany postęp w zakresie medycyny powodują, że jest faktem niezaprzeczalnym zwiększająca się długość życia oraz to, że ludzie dożywają starszego, czy wręcz podeszłego wieku w lepszej niż kiedyś kondycji, a struktura demograficzna społeczeństw zmienia się w stosunku do wcześniejszej w kierunku coraz większego odsetka ludzi starszych. Zatem uwzględnienie ewentualnej degradacji stanu zdrowia, w stopniu uniemożliwiającym wykonywanie czynności zawodowych, może być w wystarczającym stopniu zapewnione przez poddawanie pracowników (funkcjonariuszy) okresowym badaniom lekarskim i okresowej ocenie stanu zdrowia”.

Jednocześnie jednak NSA podkreślał arbitralność przyjętego rozwiązania odnosząc je do analogicznych przepisów dotyczących innych zawodów prawniczych. 

Mając na uwadze fakt, że projektowane rozwiązania powinny pozostawać w zgodzie z dyrektywą Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r., ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, ZRPO podkreśla że w sytuacji wprowadzenia sztywnego kryterium wiekowego limitującego możliwość wykonywania zawodu, konieczne wydaje się zważenie, czy wprowadzone rozwiązanie jest uzasadnione ze względu na rodzaj działalności zawodowej lub warunki jej wykonywania dana cecha związana z kryterium wieku stanowi istotny i determinujący wymóg zawodowy, a cel takiego odmiennego traktowania jest zgodny z prawem, zaś sam wymóg jest proporcjonalny.

Uzasadnienie takiego ograniczenia powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu projektu ustawy.

VII.022.5.2025