Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jedna na osiem osób na całym świecie doświadcza trudności zdrowia psychicznego, które mogą wpływać na jej zdrowie fizyczne, samopoczucie, sposób nawiązywania kontaktów z innymi i źródła utrzymania
• Aż ¼ dorosłych mieszkańców naszego kraju, czyli ponad 8 mln osób, doświadczyło trudności zdrowia psychicznego
• Blisko połowa Polaków doświadczyła pogorszenia stanu psychicznego z powodu pandemii
• Coroczne obchody Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego mają na celu podniesienie świadomości na temat kwestii związanych ze zdrowiem psychicznym na całym świecie oraz zmobilizowanie wysiłków na rzecz jego wspierania
• „Zdrowie psychiczne jest powszechnym prawem człowieka" – to hasło tegorocznych obchodów

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego obchodzony jest 10 października od 1992 roku. Został zapoczątkowany jako coroczna działalność Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego.

Tegoroczne hasło obchodów podkreśla, że zdrowie psychiczne jest podstawowym prawem człowieka dla wszystkich ludzi. Każdy, kimkolwiek i gdziekolwiek jest, ma prawo do najwyższego osiągalnego standardu zdrowia psychicznego. To prawo do ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia psychicznego, prawo do dostępnej, akceptowalnej i dobrej jakości opieki zdrowotnej oraz prawo do wolności, niezależności i włączenia do społeczności. 

Uznanie zdrowia psychicznego za uniwersalne prawo człowieka umożliwia ludziom upominanie się o swoje prawa - i o prawa osób z ich otoczenia. Jeśli ludzie nie są świadomi swoich praw człowieka, nie są w stanie ich bronić.

W tym kontekście warto podkreślić, że trudności zdrowia psychicznego nigdy nie powinny być powodem do pozbawiania ludzi ich praw lub wykluczania z podejmowania decyzji dotyczących ich własnego zdrowia. Tymczasem osoby w kryzysie psychicznym nadal doświadczają wielu naruszeń praw człowieka. Wielu z nich jest wykluczanych z życia społecznego i dyskryminowanych. Brakuje dostępu do usług wspierających w środowisku lokalnym, które szanowałyby ich podmiotowość. Wszyscy mamy prawo do niezależnego życia i włączenia do społeczności. Dlatego potrzebne są odpowiednie usługi społeczne i wsparcie w zakresie edukacji, pracy i mieszkalnictwa.

Rzecznik Praw Obywatelskich upomina się o systematyczny rozwój sieci centrów zdrowia psychicznego w kraju z zapewnieniem odpowiedniego poziomu finansowania. Takie działania wpisują się również w proces deinstytucjonalizacji opieki zdrowotnej, o którym jest mowa w art. 19 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to okazja do rozmowy o tym, co jeszcze należy zrobić, aby odpowiednia opieka nad zdrowiem psychicznym stała się dostępna dla ludzi na całym świecie.

Monika Wiszyńska-Rakowska: Zdrowie psychiczne jest powszechnym prawem człowieka

10 października obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Jego celem jest podniesienie świadomości na temat kwestii związanych ze zdrowiem psychicznym na całym świecie oraz zmobilizowanie wysiłków na rzecz jego wspierania.  

W tym roku obchody są prowadzone pod hasłem „Zdrowie psychiczne jest powszechnym prawem człowieka”. Prawem, które wymaga większej uwagi i wsparcia.

Rzecznik Praw Obywatelskich jako niezależny organ monitorujący wdrażanie postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, dąży do zapewnienia odpowiedniego wsparcia osobom z trudnościami zdrowia psychicznego.  

Każdy, kimkolwiek i gdziekolwiek jest, ma prawo do najwyższego osiągalnego standardu zdrowia psychicznego. To prawo do ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia psychicznego, prawo do dostępnej, akceptowalnej i dobrej jakości opieki oraz prawo do wolności, niezależności i włączenia do społeczności.

Z tych względów Rzecznik zabiega o przyjęcie rozwiązań systemowych dotyczących wsparcia osób w kryzysie psychicznym. Przedłużająca się reforma, a przede wszystkim brak stabilności prawa, stanowi bardzo poważny problem w zapewnieniu ciągłego wsparcia. Przy pracach nad obecną edycją Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego zupełnie zignorowano stanowiska zainteresowanych środowisk - lekarzy, pacjentów, organizacji pacjentów.  

Organizacje społeczne, którym bliskie jest dobro pacjentów, oczekują dalszego, systematycznego rozwoju sieci centrów zdrowia psychicznego w kraju z zapewnieniem stabilnego finansowania.

Rzecznik Praw Obywatelskich w pełni popiera te oczekiwania. Tylko bowiem kontunuowanie reformy zapewni osobom w kryzysie psychicznym dostęp do opieki w godziwych warunkach i z poszanowaniem godności pacjenta, jako człowieka.