Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zgromadzenie Ogólne ONZ, ustanowiło 20 czerwca Światowym Dniem Uchodźcy. W tym roku refleksji nad sytuacją uchodźców towarzyszą szczególne okoliczności: świat walczy z pandemią koronawirusa, temat ten całkowicie zdominował „pierwsze strony gazet”.

Tymczasem raport Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców nie pozostawia złudzeń: w porównaniu z rokiem 2018 liczba osób zmuszonych do opuszczenia domu znów wzrosła i obecnie sięga prawie 80 milionów. Co gorsza, w ciągu ostatniej dekady liczba przymusowo przemieszczonych osób zwiększyła się prawie dwukrotnie – z 41 milionów do 79,5 miliona w 2019 roku.

Uchodźcy szukający bezpiecznego i godnego miejsca do życia uciekają nie tylko przed wojną. Ochrony międzynarodowej szukają także osoby prześladowane z powodu wyznawanej religii, narodowości, pochodzenia etnicznego, czy orientacji seksualnej. Wśród uchodźców i uchodźczyń są osoby, które w kraju pochodzenia doznają przemocy w rodzinie lub przemocy we względu na płeć. Są osoby, które doświadczyły tortur - wśród nich dzieci.

Pandemia zamknęła przed nimi granice. Z informacji przekazanych RPO przez Straż Graniczną wynika, że w okresie 16.03-20.05 przyjętych zostało 15 wniosków o nadanie statusu uchodźcy od osób, które taki wniosek złożyły po raz pierwszy. Na przejściu granicznym w Terespolu przyjęto tylko jeden taki wniosek.

W maju RPO oraz Komisja Ekspertów ds. Migrantów wydali wspólne oświadczenie, które nie traci na aktualności. Doświadczenie kryzysu pandemii, który szczególnie dotknął grupy dotychczas marginalizowane, może stanowić impuls do tego, aby zrewidować przepisy i regulacje określające sytuację pobytową i prawną migrantów i migrantek, uchodźców i uchodźczyń w Polsce.

Najwyższa pora, aby zmieniając prawo, ale też stosunek Polaków do migrantów, zapewnić cudzoziemcom poczucie przynależności do wspólnoty. Ważne są nie tylko działania na poziomie centralnym, ale także na poziomie lokalnym – by samorządy dostrzegły mieszkających na ich terenie cudzoziemców i wyszły w zdecydowanie większym stopniu naprzeciw ich potrzebom. Działania państwa muszą być także perspektywiczne, zgodne z Konstytucją oraz prawem międzynarodowym. Otwarcie granic po epidemii powinno wiązać się z faktycznym ich otwarciem dla osób, które szukają w Polsce schronienia.

Solidarność i współodpowiedzialność – wartości, którymi kierować się powinna polityka państwa polskiego, tak wobec migrantów, jak i naszych europejskich partnerów, z którymi mamy współtworzyć spójną politykę migracyjną.