Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Najważniejszym problemem zauważonym w Niemcach koło Lubartowa jest rozjeżdżanie się perspektyw ludzi dojrzałych i młodych. To, co dla starszych jest sferą publiczną wymagającą obywatelskiej aktywności, dla młodych jest nudą. Oni widzą inne problemy - gdzie indziej, w świecie. Lepiej rozumieją kwestie globalne niż lokalne.  Szukamy tego, co nas dzieli, a nie tego, co nas łączy.

Na spotkanie w Niemcach przyszło 15 osób – przedstawiciele organizacji społecznych i pracownicy przedsiębiorstwa społecznego, na którego terenie odbywało się spotkanie. To Dom Nasutów, ośrodek szkoleniowo-konferencyjny prowadzony na obrzeżach miejscowości przez przedsiębiorstwo społeczne (więcej o nim – niżej).

- Rzecznik Praw Obywatelskich może wpływać na inne organy władzy, wyjaśniać, interweniować, zwracać uwagę na to, co jest problemem dla ludzi – powiedział RPO Adam Bodnar.

- Na Polskę możemy patrzeć z dwóch perspektyw. Z jednej, tej „centralnej”,  widać, że władza ma coraz większe uprawnienia, a przestrzeń dla aktywności obywatelskiej się kurczy. Z drugiej jednak – z perspektyw wniosków i uwag od ludzi, z perspektywy lokalnej, widać, jak wiele możemy razem zrobić – np. w prawach konsultacji, pilnowania procedur itd.

Ważne jest też to, że uwagi zgłaszane z tej perspektywy spotykają się niespodziewanie z uwagą władz. Są brane pod uwagę (przykład – wycofanie się rządu z zapowiedzi szerokiej lustracji majątkowej obywateli w internecie albo reakcja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na agresję w programie TVP Info). Dlatego spotkania regionalne, zbieranie głosów i uwag od ludzi, ma głęboki sens.

Problemy przedsiębiorców i rolników – podatki i decyzje gospodarcze z lokalnej perspektywy

• Emeryt prowadzący działalność gospodarczą płaci składkę zdrowotną dwa razy. Emeryci działający w lokalnym stowarzyszeniu skarżą się na to (RPO: takie sprawy analizują w Biurze RPO prawnicy-specjaliści od zabezpieczeń społecznych; są zgłaszane w całym kraju). A także na to, że emerytury są opodatkowane (RPO: ale gdyby nie było podatków, to nie byłoby też praw do ulg czy prawa do podarowania 1 procenta – rozwiązaniem raczej powinno być np. podwyższanie kwoty wolnej od podatku).
• Ludzie skarżą się tez na wysokie wymagania rachunkowe dla małych firm, których nie stać na fachową obsługę księgową (RPO: wydaje się, że rząd sprzyja małym przedsiębiorcom, wypracowuje dla nich nowe rozwiązania – warto więc skupić się na tym, sprawdzić, co się zmieni, nie przegapić tych zmian).
• Rolnicy skarżą się też działaczom lokalnych organizacji na nowe przepisy związane z przeciwdziałaniem ASF (afrykańskiemu pomorowi świń) – zwłaszcza na nowe wymogi dotyczące ogradzania gospodarstw (RPO: to kolejny sygnał w tej sprawie. Skupiliśmy się najwyraźniej na walce z chorobą, ale nie zrozumieliśmy, jak nowe przepisy wpłyną na życie rolników, jakie obciążenia na nich nałożą).

Dekomunizują ulice. Wszędzie mają powstawać pomniki prezydenta Kaczyńskiego, czyli polityka widziana z lokalnej perspektywy

- Czy wszędzie teraz będą stawiane pomniki prezydenta Lecha Kaczyńskiego? Kolejne ulice mają mieć zmienione nazwy. Czy tak ma być?

Barbara Imiołczyk, dyrektorka Centrum Projektów Społecznych BRPO: Prawo do honorowania idei i ludzi pomnikami przysługuje społecznościom lokalnym. Dlatego ustawa nakazująca zmiany pomników czy nazw ulic jest nieuzasadnioną ingerencją w prawa samorządu. To z tego powodu w wielu miejscach Polski tworzą się ruchy oburzenia przeciwko tym odgórnym decyzjom.

Takie problemy i konflikty biorą się z tego, że władza centralna uzurpuje sobie decyzje, które powinny należeć do lokalnych społeczności – podkreśliła.

Młodzi lokalnie – życiem lokalnym się nie interesują

Młodzi nie mają wspólnych odniesień, nie oglądają tych samych filmów, nie czytają tych samych książek. Nie to ich łączy. Aktywne są tylko jednostki, w tym młodzi przedsiębiorcy. A dla nich nie są ważne problemy lokalne – tylko właśnie globalne. Ważniejszy jest Brexit niż to, co słychać w mieście.

Młodzież w coraz mniejszym stopniu interesuje się życiem publicznym. Jedynym odnotowywanym przez nich problemem jest sytuacja na rynku pracy – bo bezrobocie wśród młodych jest wyższe niż średnia. Na Lubelszczyźnie poważną konkurencją są pracownicy z Ukrainy.

Młodzi sygnalizują, że dla studentów spoza Unii Europejskiej, w tym z Ukrainy, polskie uczelnie obniżają kryteria na egzaminach i testach (co traktowane jest jako niesprawiedliwość). Tymczasem uczelnie zabiegają po prostu o takich studentów, bo ci muszą płacić za studia.  

Widać już, jak brak aktywnej polityki antydyskryminacyjnej zaczyna powodować problemy, niechęć już jest odczuwalna.

RPO: A jak wygląda prawo do równego dostępu do edukacji u Państwa?

- Poprawia się nam komunikacja do Lublina. To powinno ułatwić sam dojazd do szkół. Pozostaje kwestia innych kosztów. Chodzi głównie o dobre rozwijanie potencjału dziecka – a to się rozstrzyga na poziomie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

RPO: Pytam się o to, bo cały ten wątek jest bardzo ważny. Zadaniem dla nas wszystkich, w tym dla Rzecznika, jest budowanie pomostów między pokoleniami – tym tradycyjnym i młodym, zanurzonym już w innej rzeczywistości.

Dom Nasutów w Niemcach

Dom Nasutów Nasutowskie Przedsiębiorstwo Społeczne Sp. zoo powstało w 2007 roku w ramach projektu budujemy Nowy Lisków. Przyjęło formę spółki non profit, udziałowcami są organizację pozarządowe.

99 proc. udziałów ma Fundacja Nowy Staw, drugim udziałowcem jest Gminne Centrum Aktywizacji Społecznej i Zawodowej założone przez kobiety z gminy Niemce.

Spółka zarządza ośrodkiem szkoleniowo-konferencyjnym należącym do Fundacji Nowy Staw. Organizuje konferencje, pikniki, imprezy lokalne, przyjęcia komunijne i chrzty. Bierze udział w konkursach i kiermaszach żywności. Jest kilkukrotnym laureatem Wojewódzkiego Lidera Smaku, otrzymała certyfikat zakupu Prospołecznego. Prowadzi warsztaty dla młodzieży takie jak: dekoracja potraw, wyroby ze słomy i filcu, koronkarstwo, malowanie na szkle, warsztaty bębniarskie, warsztaty survivalowe.

Stara się o rozwój wspólnoty lokalnej.

Jej działalność gospodarcza jest ściśle związana z działalnością społeczną. Młodzi ludzie pracujący tu jako kelnerzy, obsługujący imprezy plenerowe i okolicznościowe często włączają się w działalność na rzecz wspólnoty lokalnej poprzez udział w projektach, konkursach, inscenizacjach historycznych.

Spółka współpracuje z Ośrodkiem Pomocy Społecznej i Powiatowym Urzędem Pracy w celu aktywizowania ludzi młodych, poszerzania ich kompetencji i umiejętności.

Ostatnio zrealizowała projekt specjalny, zachęcający  ludzi młodych do pracy poprzez udział w warsztatach survivalowych, a następnie stażach w lokalnym biznesie.

Współpracuje z lokalnym Klubem Seniora, przyjmujemy wizyty studyjne zainteresowane ekonomią społeczną, prezentując im nasze dziesięcioletnie doświadczenie. Poszukuje nowych rozwiązań umożliwiających rozwój naszego przedsiębiorstwa.