Biuletyn Informacji Publicznej RPO

20 września 2016 r. senacka Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zaakceptowała projekt zmian w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który zakłada rozszerzenie kategorii osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego o osoby, o których mowa w art. 11 ust. 5a ustawy o cmentarzach  i chowaniu zmarłych, o ile pokryły koszt pogrzebu. Chodzi zatem o osoby, uprawnione do pochowania dziecka martwo urodzonego, bez względu na czas trwania ciąży, dla którego sporządzono kartę zgonu w celu pochowania zwłok. 

W tej chwili  aby otrzymać świadczenia z ubezpieczenia społecznego (zasiłek pogrzebowy, zasiłek macierzyński, skrócony urlop macierzyński), rodzice muszą przedstawić odpisu akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Żeby zaś akt urodzenia z powyższą adnotacją mógł zostać sporządzony, konieczne jest podanie płci dziecka.

Płeć dziecka, w tych wypadkach, można ustalić na podstawie badań genetycznych, ale te są kosztowne i w takiej sytuacji nierefundowane (bo to już nie jest świadczenie medyczne). Poza tym w dramatycznej sytuacji, w jakiej znajduje się rodzina, jest to zupełnie niepotrzebne obciążenie.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie jest uzasadnione obligatoryjne wymaganie określenia w akcie urodzenia dziecka martwo urodzonego, jego płci, w celu uzyskania przez rodziców określonych świadczeń.

Rzecznik postulował więc odpowiednią zmianę przepisów rozporządzeń przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jednak propozycja ta nie została przyjęta. Dlatego Rzecznik zwrócił się do Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji o ocenę prawidłowości przepisów obowiązujących w tej sprawie.

Rzecznik podkreśla, że każdy rodzic powinien mieć zagwarantowane prawo do godnego pożegnania swojego dziecka, bez względu na wiek i kondycję fizyczną, w jakiej przyszło na świat. Przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, po wprowadzeniu odpowiednich zmian, umożliwiają obecnie dokonanie pochówku dzieci martwo urodzonych, których płci nie da się ustalić. Na tym jednak kończy się pomoc dla rodziców.

• Koszty pochówku rodzice ponoszą we własnym zakresie.
• Nie otrzymują też żadnych świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego.

Zdaniem Rzecznika pomoc dla rodziców po utracie dziecka nie powinna być uzależniona od tego, czy można ustalić płeć dziecka. Strata dziecka i jego pochówek jest przeżyciem traumatycznym i właśnie te wydarzenia powinny skłonić do udzielenia wsparcia rodzicom.

Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Przewodniczącego Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji o zajęcie stanowiska co do prawidłowości wykonania ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w omawianym zakresie.