Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy rozporządzenia określające katalog znaków zakazu, które dotyczą także osób z niepełnosprawnościami mających karty parkingowe, budzą wątpliwości RPO co do zgodności z Konstytucją pod kątem upoważnienia ustawowego 
• Dotychczas nie wydano zaś nowego rozporządzenia, które określałoby znaczenie i zakresy obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym
• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich występuje w tej sprawie do Ministerstwa Infrastruktury
• AKTUALIZACJA 6.11.2024: Ministerstwo Infrastruktury podda analizie poruszone w wystąpieniu kwestie podczas prac legislacyjnych, mających na celu opracowanie projektu nowych przepisów wykonawczych dotyczących znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego - odpisał resort

Do RPO wciąż wpływają pisma od osób z niepełnosprawnościami, legitymujących się kartą parkingową, kwestionujące zgodność z prawem przepisów § 33 ust. 3 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. 

Skarżący wskazują, że unormowania, z których wynika, iż w przypadku umieszczenia pod znakami drogowymi: B-1, B-3, B-3a, B-4, B-10, B-35, B-37, B-38 i B-39 tabliczki z napisem "Dotyczy także" i symbolem osoby niepełnosprawnej, zakazy wyrażone tymi znakami obowiązują również osoby z niepełnosprawnościami, naruszają uprawnienia posiadaczy kart parkingowych do niestosowania się do niektórych znaków zakazu ruchu lub postoju, przyznane im w art. 8 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. 

Zdaniem skarżących, § 33 ust. 3 rozporządzenia w niedopuszczalny sposób modyfikuje przepisy rangi ustawowej, które wyposażyły osoby z niepełnosprawnościami, legitymujące się kartą parkingową, w przywilej niepodlegania dyrektywom płynącym z niektórych znaków zakazu. A potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 listopada 2014 r., sygn. akt U 4/14.

RPO w wystąpieniu do Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa z 19 kwietnia 2017 r. zwrócił uwagę, że upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia określającego znaki i sygnały w ruchu drogowym oraz ich znaczenie i zakres obowiązywania jest wadliwe. Nie zawiera bowiem wytycznych, które powinien uwzględnić organ upoważniony do ustalenia zakresu obowiązywania znaków drogowych. Oznacza to niekonstytucyjność delegacji ustawowej, a w konsekwencji rozporządzenia wydanego na jej podstawie.

W odpowiedzi resort nie podzielił zastrzeżeń RPO. Stwierdził, że ogólną wytyczną, którą ma się kierować organ, zamieszczono w art. 7 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. Wskazano, że Polska jest stroną Konwencji o znakach i sygnałach drogowych sporządzonej z 1968 r., która określa kategorie znaków drogowych oraz ustanawia przepisy ogólne co do warunków ich umieszczania. Zarazem dodano, że Departament Transportu Drogowego planuje podjęcie działań legislacyjnych w celu opracowania i wydania nowego rozporządzenia określającego znaki i sygnały drogowe.

Wyjaśnienia te nie są dla RPO przekonujące. Wskazanie w art. 7 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, jakie funkcje pełnią znaki drogowe, nie może być uznane za wytyczną dla organu upoważnionego do wydania rozporządzenia na mocy art. 7 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym. Z przepisu ustalającego rodzaje znaków nie wynika dyrektywa dotycząca unormowania materii dotyczącej zakresu obowiązywania znaków drogowych. 

Z kolei przepisy załącznika Nr 6 do Konwencji o znakach i sygnałach drogowych przewidują możliwość, że pod znakiem „zakaz postoju" można umieszczać dodatkową tabliczkę z napisami, które mogą ograniczać zakres zakazu przez wskazanie wyjątków dotyczących niektórych kategorii użytkowników drogi. Konwencja milczy jednak na temat możliwości stosowania tabliczek, z których nie wynika ograniczenie zakresu zakazu, a z takim przypadkiem mamy do czynienia w odniesieniu do tabliczki z napisem "Dotyczy także" i symbolem osoby niepełnosprawnej.

Ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustawy uchyliła ust. 2 art. 7 Prawa o ruchu drogowym o upoważnieniu do określenia w rozporządzeniu znaków i sygnałów obowiązujących w ruchu drogowym, ich znaczenia i zakresu obowiązywania. Jednocześnie do art. 7 Prawa o ruchu drogowym dodano ust. 3a - upoważnienie do uregulowania w rozporządzeniu m.in. wzorów, znaczenia i zakresów obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym oraz wytyczne, którymi mają kierować się organy upoważnione do wydania rozporządzenia normującego te kwestie. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 7 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 7 ust. 3a Prawa o ruchu drogowym, jednak nie później niż do 20 września 2026 r.

Dotychczas minister właściwy ds. transportu nie wydał w porozumieniu z ministrem ds. spraw wewnętrznych oraz obrony narodowej rozporządzenia, o którym mowa w art. 7 ust. 3a pkt 1 Prawa o ruchu drogowym. Obowiązują zatem unormowania rozporządzenia MI i MSWiA z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych, których zgodność z Konstytucją - z uwagi na brak wytycznych w upoważnieniu ustawowym - budzi wątpliwości. Taki stan prawny nie powinien mieć miejsca w demokratycznym państwie prawnym, dlatego też pożądane jest jak najszybsze wydanie rozporządzenia na podstawie delegacji ustawowej, która zawiera wszystkie elementy wymagane przez art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski pyta dyrektor Departamentu Transportu Drogowego MI Renatę Rychter, czy resort prowadzi prace legislacyjne nad projektem nowego rozporządzenia, które będzie określać znaczenie i zakresy obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym -  a jeśli tak, to kiedy przewidywane jest zakończenie prac i skierowanie projektu do uzgodnień i konsultacji publicznych.

Odpowiedź Grzegorza Kuczaja, zastępcy Dyrektora Departamentu Dróg Publicznych MI 

Na wstępie informujemy, że zadania dotyczące zarządzania ruchem drogowym zostały przeniesione z Departamentu Transportu Drogowego do Departamentu Dróg Publicznych w kwietniu 2024 r. W celu przygotowania nowych przepisów wykonawczych dotyczących znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego utworzono dedykowany m. in. realizacji tego zadania Wydział Zarządzania Ruchem.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1768), przepisy rozporządzeń:

• Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2310, z późn. zm.),
• Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. z 2019 r. poz. 2311, z późn. zm.)

- zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 7 ust. 3a ustawy - Prawo o ruchu drogowym, jednak nie dłużej niż do dnia 20 września 2026 r. Termin wydania nowych przepisów pozostaje nadal aktualny.

Jednocześnie, do tego czasu obowiązywać będą przepisy dotychczasowe.

Prace nad nowym rozporządzeniem mają charakter wieloaspektowy, zarówno ze względu na duży obszar przewidziany do uregulowania jak i bardzo szerokie grono odbiorców nowych regulacji, wśród których są również osoby z niepełnosprawnościami.

Aktualnie opracowano wstępną strukturę nowego rozporządzenia oraz we współpracy z Sekretariatem Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego rozpoczęto opracowywanie regulacji dotyczących sygnalizacji i sygnalizatorów drogowych. Podjęto również próbę zlecenia opracowania ekspertyzy dotyczącej szczegółowych warunków technicznych i technologicznych dotyczących znaków drogowych, jednak ze względu na brak potencjalnych wykonawców jej realizacja nie doszła do skutku.

Istotny wpływ na termin i zakres prac nad nowym rozporządzeniem będą miały również rekomendacje Nieformalnej Międzyrządowej Grupy Ekspertów ds. Znaków i Sygnałów Drogowych funkcjonującej w ramach ONZ, w sprawie kierunków nowelizacji Konwencji o znakach i sygnałach drogowych, a także zmiany w treści Konwencji, uchwalane przez Światowe Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Na koniec należy również wspomnieć, że ze względu na szczegółowy charakter regulacji objętych delegacją do wydania rozporządzenia, resort infrastruktury na bieżąco podejmuje działania mające na celu pozyskanie i zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych na potrzeby opracowania niezbędnych ekspertyz. Tym samym zakres i termin realizacji prac nad nowymi regulacjami mogą zależeć od dostępności tych środków.

Niemniej jednak zapewniamy, że Ministerstwo Infrastruktury podda analizie poruszone w wystąpieniu kwestie podczas prac legislacyjnych, mających na celu opracowanie projektu nowych przepisów wykonawczych dotyczących znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Powyższa deklaracja nie ma jednak wpływu na fakt, że stanowisko w przedmiotowej sprawie prezentowane dotychczas przez Departament Transportu Drogowego, na gruncie obowiązujących przepisów prawa, w ocenie Departamentu Dróg Publicznych jest w pełni uzasadnione. 

V.565.123.2016