Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy rozporządzenia określające katalog znaków zakazu, które dotyczą także osób z niepełnosprawnościami mających karty parkingowe, budzą wątpliwości RPO co do zgodności z Konstytucją pod kątem upoważnienia ustawowego 
• Dotychczas nie wydano zaś nowego rozporządzenia, które określałoby znaczenie i zakresy obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym
• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich występuje w tej sprawie do Ministerstwa Infrastruktury

Do RPO wciąż wpływają pisma od osób z niepełnosprawnościami, legitymujących się kartą parkingową, kwestionujące zgodność z prawem przepisów § 33 ust. 3 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. 

Skarżący wskazują, że unormowania, z których wynika, iż w przypadku umieszczenia pod znakami drogowymi: B-1, B-3, B-3a, B-4, B-10, B-35, B-37, B-38 i B-39 tabliczki z napisem "Dotyczy także" i symbolem osoby niepełnosprawnej, zakazy wyrażone tymi znakami obowiązują również osoby z niepełnosprawnościami, naruszają uprawnienia posiadaczy kart parkingowych do niestosowania się do niektórych znaków zakazu ruchu lub postoju, przyznane im w art. 8 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. 

Zdaniem skarżących, § 33 ust. 3 rozporządzenia w niedopuszczalny sposób modyfikuje przepisy rangi ustawowej, które wyposażyły osoby z niepełnosprawnościami, legitymujące się kartą parkingową, w przywilej niepodlegania dyrektywom płynącym z niektórych znaków zakazu. A potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 listopada 2014 r., sygn. akt U 4/14.

RPO w wystąpieniu do Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa z 19 kwietnia 2017 r. zwrócił uwagę, że upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia określającego znaki i sygnały w ruchu drogowym oraz ich znaczenie i zakres obowiązywania jest wadliwe. Nie zawiera bowiem wytycznych, które powinien uwzględnić organ upoważniony do ustalenia zakresu obowiązywania znaków drogowych. Oznacza to niekonstytucyjność delegacji ustawowej, a w konsekwencji rozporządzenia wydanego na jej podstawie.

W odpowiedzi resort nie podzielił zastrzeżeń RPO. Stwierdził, że ogólną wytyczną, którą ma się kierować organ, zamieszczono w art. 7 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. Wskazano, że Polska jest stroną Konwencji o znakach i sygnałach drogowych sporządzonej z 1968 r., która określa kategorie znaków drogowych oraz ustanawia przepisy ogólne co do warunków ich umieszczania. Zarazem dodano, że Departament Transportu Drogowego planuje podjęcie działań legislacyjnych w celu opracowania i wydania nowego rozporządzenia określającego znaki i sygnały drogowe.

Wyjaśnienia te nie są dla RPO przekonujące. Wskazanie w art. 7 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, jakie funkcje pełnią znaki drogowe, nie może być uznane za wytyczną dla organu upoważnionego do wydania rozporządzenia na mocy art. 7 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym. Z przepisu ustalającego rodzaje znaków nie wynika dyrektywa dotycząca unormowania materii dotyczącej zakresu obowiązywania znaków drogowych. 

Z kolei przepisy załącznika Nr 6 do Konwencji o znakach i sygnałach drogowych przewidują możliwość, że pod znakiem „zakaz postoju" można umieszczać dodatkową tabliczkę z napisami, które mogą ograniczać zakres zakazu przez wskazanie wyjątków dotyczących niektórych kategorii użytkowników drogi. Konwencja milczy jednak na temat możliwości stosowania tabliczek, z których nie wynika ograniczenie zakresu zakazu, a z takim przypadkiem mamy do czynienia w odniesieniu do tabliczki z napisem "Dotyczy także" i symbolem osoby niepełnosprawnej.

Ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustawy uchyliła ust. 2 art. 7 Prawa o ruchu drogowym o upoważnieniu do określenia w rozporządzeniu znaków i sygnałów obowiązujących w ruchu drogowym, ich znaczenia i zakresu obowiązywania. Jednocześnie do art. 7 Prawa o ruchu drogowym dodano ust. 3a - upoważnienie do uregulowania w rozporządzeniu m.in. wzorów, znaczenia i zakresów obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym oraz wytyczne, którymi mają kierować się organy upoważnione do wydania rozporządzenia normującego te kwestie. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 7 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 7 ust. 3a Prawa o ruchu drogowym, jednak nie później niż do 20 września 2026 r.

Dotychczas minister właściwy ds. transportu nie wydał w porozumieniu z ministrem ds. spraw wewnętrznych oraz obrony narodowej rozporządzenia, o którym mowa w art. 7 ust. 3a pkt 1 Prawa o ruchu drogowym. Obowiązują zatem unormowania rozporządzenia MI i MSWiA z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych, których zgodność z Konstytucją - z uwagi na brak wytycznych w upoważnieniu ustawowym - budzi wątpliwości. Taki stan prawny nie powinien mieć miejsca w demokratycznym państwie prawnym, dlatego też pożądane jest jak najszybsze wydanie rozporządzenia na podstawie delegacji ustawowej, która zawiera wszystkie elementy wymagane przez art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski pyta dyrektor Departamentu Transportu Drogowego MI Renatę Rychter, czy resort prowadzi prace legislacyjne nad projektem nowego rozporządzenia, które będzie określać znaczenie i zakresy obowiązywania znaków i sygnałów drogowych w ruchu drogowym -  a jeśli tak, to kiedy przewidywane jest zakończenie prac i skierowanie projektu do uzgodnień i konsultacji publicznych.

V.565.123.2016