Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie wszystkie osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają zapewnioną pomoc w dotarciu z ośrodka strzeżonego Straży Granicznej do wskazanego miejsca pobytu
• Tymczasem osoby takie zazwyczaj nie znają polskiego języka i często wychodzą z ośrodków strzeżonych wieczorem lub w nocy. A na dotarcie do wskazanego miejsca pobytu mają określony czas
• Trzeba zatem wypracować mechanizm, aby przeciwdziałać narażaniu cudzoziemców na niepotrzebne uciążliwości i niebezpieczeństwa bezpośrednio po wyjściu z ośrodków 
• Dlatego RPO prosi Komendanta Straży Granicznej, aby przeanalizował problem i ocenił czy konieczne są zmiany w tym zakresie
• AKTUALIZACJA: Straż Graniczna poszukuje alternatywnych rozwiązań wobec osób kierowanych do ośrodka otwartego, a wymagających wsparcia. W tym celu nawiązywany jest m.in. kontakt i współpraca z organizacjami pozarządowymi - głosi odpowiedź

Straż Graniczna ma obowiązek zapewnić transport z ośrodka strzeżonego do ośrodka recepcyjnego w przypadku, gdy z ośrodka zwalniane są osoby z niepełnosprawnością, osoby w podeszłym wieku, osoby samotnie wychowujące dziecko lub kobiety ciężarne. Takiego obowiązku nie ma, gdy zwalniane są osoby nienależące do tych kategorii, niezależnie w jakiej sytuacji faktycznej się znajdują.

W wystąpieniu do KG SG Rzecznik zwraca uwagę, że cudzoziemcy opuszczający strzeżone ośrodki zazwyczaj nie znają języka polskiego i często też nie posiadają pieniędzy w polskiej walucie. Powoduje to dodatkowe trudności w dotarciu do miejsca docelowego.

Część ośrodków strzeżonych oddalona jest od prowadzonych przez Urząd ds. Cudzoziemców punktów recepcyjnych o kilkaset kilometrów. A do Biura RPO docierają informacje, że opuszczający ośrodki strzeżone wychodzą z nich niekiedy w późnych godzinach wieczornych lub nocnych. Przez to szanse na znalezienie transportu do miejsca wskazanego przez Straż Graniczną, do którego muszą dotrzeć w określonym czasie, są niewielkie.

Udzielanie takim osobom pomocy zależy od możliwości i woli Komendantów Placówek lub Oddziałów SG, którym podlega ośrodek. W niektórych miejscach funkcjonariusze SG kupują osobom opuszczającym ośrodek bilety na przejazd do miejsca docelowego. W innych bilety finansowane są ze środków pochodzących z funduszy europejskich lub są kupowane dzięki pomocy organizacji pozarządowych. Zdarza się jednak, że cudzoziemcy pozostawiani są bez jakiejkolwiek pomocy.

Taka pomoc nie jest aktualnie uregulowana przez przepisy, niemniej Marcin Wiącek uważa za konieczne wypracowanie mechanizmu, który by przeciwdziałał narażaniu cudzoziemców na niepotrzebne uciążliwości i niebezpieczeństwa bezpośrednio po wyjściu z ośrodków strzeżonych.

W związku z tym RPO zwraca się do komendanta głównego SG gen. dyw. Tomasza Pragi o analizę problemu i ocenę, czy konieczne jest wprowadzenie zmian - w aktach wewnętrznych ośrodków, na poziomie koordynacji poszczególnych placówek, czy też na poziomie ustawy.

Odpowiedź gen. dyw. SG Tomasza Pragi

Na wstępie chciałbym podziękować za zainteresowanie tematem wsparcia osób będących w procedurze o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwalnianych z ośrodków detencji administracyjnej i kierowanych do innego miejsca pobytu na terytorium RP. Jednocześnie, poniżej przesyłam stanowisko odnoszące się do kwestii zawartych w wystąpieniu Pana Rzecznika.

Obecne przepisy prawne, tj. art. 89 cb ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, regulują kwestie zapewnienia transportu do ośrodka recepcyjnego. Ustawodawca w przywołanej regulacji wskazuje wprost katalog osób zwalnianych ze strzeżonego ośrodka lub aresztu dla cudzoziemców, których dotyczy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej i którym organ Straży Granicznej - właściwy ze względu na miejsce pobytu - zapewnia transport do ośrodka recepcyjnego oraz, w uzasadnionych przypadkach, wyżywienie podczas tego transportu, tj. osoby niepełnosprawne, w podeszłym wieku, samotnie wychowujące dzieci oraz kobiety ciężarne.

Straż Graniczna jest formacją realizującą swoje zadania w granicach i w oparciu o powszechnie obowiązujące regulacje prawne - określone we właściwych ustawach i aktach wykonawczych - i to one w sposób precyzyjny określają ramy wykonywania zadań służbowych.

Niezależnie jednak od powyższego, mając zawsze na uwadze indywidualną ocenę sytuacji cudzoziemca oraz przede wszystkim jego dobro i bezpieczeństwo, Straż Graniczna poszukuje alternatywnych rozwiązań wobec pozostałej kategorii osób kierowanych do ośrodka otwartego, a wymagających wsparcia w omawianym obszarze. W kontekście powyższego, nawiązywany jest m.in. kontakt i współpraca z organizacjami pozarządowymi celem udzielania niezbędnego wsparcia cudzoziemcowi w tym zakresie. Należy w tym miejscu wspomnieć również, że z uwagi na wyeliminowanie czynnika narażania cudzoziemca na niepotrzebne uciążliwości bezpośrednio po wyjściu z obiektu detencji administracyjnej, zwolnienie cudzoziemca ze strzeżonego ośrodka, co do zasady, następuje w godzinach umożliwiających mu dotarcie do wskazanego miejsca pobytu. Niemniej jednak, realizacja przedmiotowej czynności skorelowana jest z terminem oraz czasem wydania przez właściwy sąd rozstrzygnięcia w przedmiocie zastosowania detencji administracyjnej wobec cudzoziemca.

Jednocześnie informuję, że przywołana w piśmie Pana Rzecznika kwestia dotyczy kategorii osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Mając na uwadze powyższe, ocena ewentualnych potrzeb i możliwości co do zmiany regulacji prawnych w przedmiotowym zakresie pozostaje poza kompetencjami kierowanej przeze mnie formacji.

XI.543.201.2022