Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie wszystkie osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają zapewnioną pomoc w dotarciu z ośrodka strzeżonego Straży Granicznej do wskazanego miejsca pobytu
• Tymczasem osoby takie zazwyczaj nie znają polskiego języka i często wychodzą z ośrodków strzeżonych wieczorem lub w nocy. A na dotarcie do wskazanego miejsca pobytu mają określony czas
• Trzeba zatem wypracować mechanizm, aby przeciwdziałać narażaniu cudzoziemców na niepotrzebne uciążliwości i niebezpieczeństwa bezpośrednio po wyjściu z ośrodków 
• Dlatego RPO prosi Komendanta Straży Granicznej, aby przeanalizował problem i ocenił czy konieczne są zmiany w tym zakresie

Straż Graniczna ma obowiązek zapewnić transport z ośrodka strzeżonego do ośrodka recepcyjnego w przypadku, gdy z ośrodka zwalniane są osoby z niepełnosprawnością, osoby w podeszłym wieku, osoby samotnie wychowujące dziecko lub kobiety ciężarne. Takiego obowiązku nie ma, gdy zwalniane są osoby nienależące do tych kategorii, niezależnie od tego, w jakiej sytuacji faktycznej się znajdują.

W wystąpieniu do Komendanta Straży Granicznej Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że cudzoziemcy opuszczający strzeżone ośrodki zazwyczaj nie znają języka polskiego i często też nie posiadają pieniędzy w polskiej walucie. Powoduje to dodatkowe trudności w dotarciu do miejsca docelowego.

Część ośrodków strzeżonych oddalona jest od prowadzonych przez Urząd ds. Cudzoziemców punktów recepcyjnych o kilkaset kilometrów. A do Biura RPO docierają informacje, że opuszczający ośrodki strzeżone wychodzą z nich niekiedy w późnych godzinach wieczornych lub nocnych. Przez to szanse na znalezienie transportu do miejsca wskazanego przez Straż Graniczną, do którego muszą dotrzeć w określonym czasie, są niewielkie.

Udzielanie takim osobom pomocy zależy od możliwości i woli Komendantów Placówek lub Oddziałów SG, którym podlega ośrodek. W niektórych miejscach funkcjonariusze SG kupują osobom opuszczającym ośrodek bilety na przejazd do miejsca docelowego. W innych bilety finansowane są ze środków pochodzących z funduszy europejskich lub są kupowane dzięki pomocy organizacji pozarządowych. Zdarza się jednak, że cudzoziemcy pozostawiani są bez jakiejkolwiek pomocy.

Taka pomoc nie jest aktualnie uregulowana przez przepisy, niemniej Marcin Wiącek uważa za konieczne wypracowanie mechanizmu, który by przeciwdziałał narażaniu cudzoziemców na niepotrzebne uciążliwości i niebezpieczeństwa bezpośrednio po wyjściu z ośrodków strzeżonych.

W związku z tym RPO zwraca się do komendanta SG gen. dyw. Tomasza Pragi o analizę tego problemu i ocenę, czy konieczne jest wprowadzenie zmian - w aktach wewnętrznych ośrodków, na poziomie koordynacji poszczególnych placówek, czy też na poziomie ustawy.

XI.543.201.2022