Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Marcin Wiącek 15 marca 2023 r. był gościem w Rozmowie Piaseckiego na antenie TVN24 mówił m.in. o sprawie ujawnienia danych ofiary pedofila i tragicznej śmierci nastolatka. Poruszył również kwestie niedoskonałości polskiego prawa w kwestii prawa do aborcji oraz stosowania inwigilacji.

Ujawnienie danych ofiary pedofila i tragiczna śmierć nastolatka

Pytany o sprawę samobójczej śmierci syna posłanki mówił: – Bezwzględnie niedopuszczalne jest ujawnienie w mediach informacji, które pozwalają na zidentyfikowanie ofiary – podkreślił Rzecznik mówiąc, że prześledzenia przebiegu zdarzeń z grudnia ubiegłego roku wyraźnie wskazuje, że doszło do ujawnienia informacji pozwalających na zidentyfikowani ofiary.

– Doszło do przedstawienia w mediach informacji pozwalającej na zidentyfikowanie ofiary pedofila. Bezwzględnie nie powinno to mieć miejsca.

– Procesy karne w tych sprawach toczą się za zamkniętymi drzwiami właśnie ze względu na dobro ofiar. I to zamknięcie drzwi nie działa tylko do czasu wydania wyroku. Niejawność tej sprawy działa cały czas.

– Mamy do czynienia z kilkoma problemami, które powinny być wyjaśnione: problem tego w jaki sposób informacja o ofierze wydostała się poza sąd, kwestia czy nie doszło do niezgodnego z prawem przetwarzania danych osobowych oraz ustalenia okoliczności, które doprowadziły młodego człowieka do tak dramatycznej decyzji.

– Liczę na to, że instytucje, które są w tę sprawę zaangażowane wywiążą się ze swoich kompetencji i w stosownych procedurach ustalą okoliczności zdarzenia.

Stan prawny umożliwiający przeprowadzenie aborcji

– Stan prawny umożliwia aborcję w określonych sytuacjach. Można się z nim spierać, można apelować o jego zmianę, ale on jest jaki jest.

– Zgodnie z przepisami prawa karnego pomocnictwo czy podżeganie do przerwania ciąży w sposób niezgodny z obecnie obowiązującym prawem jest również czynem zabronionym.

– Obecny stan prawny jest taki, że prowadzi do pewnego efektu mrożącego po stronie lekarzy. (…) Jest problem związany ze skorzystaniem przez lekarzy z klauzuli sumienia, ponieważ prawo wprost nie zobowiązuje szpitala do tego, aby poinformować uprawnioną do zabiegu kobietę gdzie ten zabieg może być przeprowadzony.

RPO przedstawił swoje wystąpienia do organów państwa wskazujące, że w sejmie są złożone projekty które umożliwiają zmianę obecnego stanu prawnego. Mówił także o wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2021 roku.

– Sam Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2021 roku pokazywał, że ten wyrok jest jeszcze do wykonania, że trzeba wprowadzić pewne zmiany prawne, węższe w porównaniu do tego przepisu, który był wcześniej. Ale umożliwiające usunięcie ciąży w tak dramatycznych przypadkach, w których kontynuacja ciąży mogłaby prowadzić wprost do nieludzkiego traktowania. To w dalszym ciągu nie zostało wykonane przez ustawodawcę. Należy oczekiwać i apelować do parlamentu, żeby tymi kwestiami się zajął.

Rzecznik podkreślił także, że sytuacje, w których kobiety w tak dramatycznej sytuacji są zmuszone szukać wsparcia w organizacjach pozarządowych pokazuje niesprawność państwa w tym zakresie.

– Takie przypadki się zdarzają. One wynikają z niedoskonałości polskiego prawa i należy o tym mówić.

Stosowanie systemu Pegasus

- Wielokrotnie przedstawiałam zastrzeżenia dotyczące stanu prawnego, gdy chodzi o ramy kontroli operacyjnej i inwigilacji. Moim zdaniem przepisy, które obowiązują w tym zakresie są nie do pogodzenia ze standardami współczesnego demokratycznego państwa.

– Kontrola sądów, która jest nad stosowaniem środków typu Pegasus jest iluzoryczna. Sądy nie wiedzą wobec kogo wyrażają zgodę na inwigilację, nie wiedzą jaki środek będzie stosowany do pozyskania tych informacji. Nie wiedzą, że wyrażają zgodę na stosowanie Pegasusa.

– To deficyt polskiego prawa – sąd powinien wiedzieć jaki środek zostanie użyty do inwigilacji.

Rzecznik podkreślił znikomą wartość dowodową materiałów pozyskanych dzięki użyciu tego rodzaju oprogramowania i mówił o potrzebie zmiany prawa.

– Należy apelować o zmiany prawa. Czekamy na bardzo ważny wyrok ETPCz w Strasburgu, w którym odbyła się rozprawa, w której RPO jest uczestnikiem postępowania. Ten wyrok pokaże jak niedoskonałe jest polskie prawo.

– Stan prawny wymaga zmiany i myślę, że organy organizacji międzynarodowych, których jesteśmy członkiem również będą się o to upominały, nie tylko ja i nie tylko inne instytucje chroniące wolności i praw człowieka.

Trybunał Konstytucyjny

– Mamy do czynienia z sytuacją kryzysową w konstytucyjnym organie państwa mającym bardzo silne kompetencje.

– Jest orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wskazujące jednoznacznie, że działalność TK w składzie obejmującym trzech sędziów powołanych pod koniec roku 2015 i ich następców jest niezgodna z Europejską Konwencją Praw Czlowieka. Takie wyroki są kwestionowane na forum międzynarodowym. Tak nie powinno być. Tę sytuację należałoby naprawić w drodze ustawodawczej.