Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Marcin Wiącek 30 stycznia 2023 r. na antenie TVN24 mówił o swoich wystąpieniach do Ministra Zdrowia i prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie odmowy aborcji zgwałconej 14 latce. W tej samej sprawie Rzecznik zabrał głos 31 stycznia na antenie Radia Zet.

Prawo do aborcji i klauzula sumienia

– W obecnym stanie prawnym istnieje katalog przypadków, w których dopuszczalne jest przeprowadzenie zabiegu aborcji, w szczególności ma to miejsce, gdy ciąża jest wynikiem przestępstwa i osoba dysponuje odpowiednim zaświadczeniem od prokuratora. Taka sytuacja tutaj miała miejsce.

– W szpitalu, do którego zgłosiła się pacjentka powołano się na klauzulę sumienia a jednocześnie nie wskazano miejsca, w którym taki zabieg mógłby być dokonany.

– Z jednej strony lekarzom przysługuje klauzula sumienia i jest ich pełnym prawem, aby się na nią powołać. Z drugiej strony przepisy obecnie obowiązującego prawa jednoznacznie przyznają możliwość dokonania aborcji w określonych sytuacjach.

– Prawo powinno gwarantować realność wykonania zabiegu w sytuacji, gdy jest to dopuszczalne.

Problem niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego

– Mamy do czynienia z systemowym problemem – problemem niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2015 roku. Trybunał wówczas powiedział, że nie można wymagać od lekarza, aby wskazał, powołując się na klauzulę sumienia miejsce czy innego lekarza, który może dokonać zabiegu, ale jest to obowiązkiem państwa.

– Obowiązkiem państwa jest stworzenie takiego systemu, aby tego typu informacja była i by można było dokonać zabiegu w sytuacji, gdy prawo go dopuszcza.

Wystąpienia do Ministra Zdrowia i prezesa NFZ

– Konieczna jest zmiana prawna, która jednoznacznie będzie przewidywała, jakie są w takich przypadkach procedury. Takie, które będą dawały realne i przewidywalne gwarancje skorzystania z możliwości, jaką daje prawo.

– Zwróciłem się z wystąpieniem do Ministra Zdrowia i prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z zapytaniem, czy nie jest w tej chwili konieczne, a wydaje się, że jest, dokonanie zmian prawnych, które wprowadzą zasady dające realną możliwość skorzystania ze świadczenia, które jest przewidziane prawem.

– Jednocześnie chciałem też dowiedzieć się od Narodowego Funduszu Zdrowia, czy nie widzi potrzeby dokonania w placówce, o której mówimy, kontroli związanej z prawidłowym wykonaniem umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. (…) W 2020 roku Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wystąpiło w bardzo podobnej sprawie do Ministra Zdrowia i wówczas pojawiła się odpowiedź, że sytuacja, w której szpital nie udziela pomocy w odnalezieniu placówki czy lekarza, który mógłby dokonać zabiegu jest naruszeniem umowy, która wiąże ów szpital z Narodowym Funduszem Zdrowia. Dlatego warto by było się temu przyjrzeć.