Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Skala zadłużenia alimentacyjnego w Polsce sięga obecnie 10 mld zł. Państwowy Fundusz Alimentacyjny wydaje rocznie 1,5 mld zł na dzieci, których rodzice uchylają się od płacenia należności, kolejne 200 mln zł kosztuje obsługa Funduszu. To jednak pomoc państwa dla tych rodzin, w których dochód na osobę nie przekracza 725 zł. Taką pomoc otrzymuje rocznie około 330 tys. dzieci. Pozostałych 600 tys. dzieci nie otrzymuje alimentów ani od rodzica ani z Funduszu, wobec przekroczenia progu dochodowego. Te dane pokazują, że skala zjawiska jest ogromna.

Dlatego też każde działanie, mające na celu przełamanie tego istniejącego od lat problemu, należy docenić. Rząd przyjął właśnie projekt nowelizacji art. 209 kodeksu karnego, a więc przepisu stanowiącego o przestępstwie niealimentacji.

Łatwiej będzie ukarać

Osoba, której dług alimentacyjny stanowi równowartość co najmniej trzech należnych świadczeń okresowych - najczęściej miesięcznych - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Dziś kodeks karny mówi jedynie ogólnie o "uporczywym uchylaniu się" od alimentacyjnego obowiązku. W wielu przypadkach pozwala to na omijanie przepisów.

Projektowana zmiana polega między innymi na usunięciu niedookreślonej i stwarzającej do tej pory sądom duży problem interpretacyjny, przesłanki „uporczywego uchylania się” od płacenia alimentów. Sądy bardzo różnie interpretowały ten zapis art. 209 kodeksu karnego.

Łatwiej będzie wyegzekwować obowiązki

Projekt nowelizacji czyni też zadość oczekiwaniom Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka, którzy wspólnie zabiegali, aby skazani za niealimentację mogli odbywać karę w systemie dozoru elektronicznego. Wprowadzenie takiej możliwości pozwoli kontrolować, czy osoba skazana chodzi do pracy, co tym samym umożliwi egzekucję komorniczą zaległych alimentów.

Dyr. Ewa Dawidziuk, członkini Zespołu Ekspertów ds. Alimentów z ramienia Biura RPO

Rzecznicy – praw obywatelskich i praw dziecka od roku prowadzą prace Zespołu ekspertów do spraw alimentów. Skierowali około 30 wystąpień generalnych do różnych podmiotów wskazując, co warto i trzeba zmienić, żeby poprawić sytuację dzieci, które nie dostają alimentów.

To problem systemowy, który wymaga zmian na różnych polach. Zmiana art. 209 k.k. jest dobrym krokiem w kierunku przymuszenia dłużników alimentacyjnych, których stać na płacenie alimentów, ale tego nie robią, aby jednak zapłacić zaległe alimenty. Według projektu, dłużnicy alimentacyjni będą mieli możliwość uniknięcia kary jeśli dobrowolnie wyrównają zaległości przed upływem 30 dni od daty pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego

Poprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej uświadamiającej, że niepłacenie alimentów to przemoc ekonomiczna, że alimenty po prostu należy płacić, że oboje rodzice odpowiadają za dziecko, jest bardzo ważne. To kolejny krok, który po nowelizacji kodeksu karnego powinien zostać podjęty na skalę ogólnokrajową. Wyeliminowanie przyzwolenia społecznego na ukrywanie dochodów i nie płacenie na własne dziecko alimentów, jest bardzo ważne. O to zabiegają Rzecznicy.