Biuletyn Informacji Publicznej RPO

"Okrągły stół - Kara za rodzicielstwo? Godzenie życia zawodowego z rodzinnym, dyskryminacja ze względu na rodzicielstwo" ("Roundtable. The parenthood penalty? Work-life balance, pregnancy and parenthood related discrimination") - to temat spotkania niezależnych organów do spraw równego traktowania z Posłami do Parlamentu Europejskiego, które odbyło się w Brukseli. W związku z członkostwem Rzecznika Praw Obywatelskich w stowarzyszeniu EQUINET, grupującym krajowe organy ds. równego traktowania w rozumieniu dyrektyw Unii Europejskiej, w spotkaniu 20 kwietnia 2016 r. uczestniczyła Katarzyna Wilkołaska-Żuromska z Zespołu ds. Równego Traktowania w Biurze RPO.

Powodem do zorganizowania debaty było wycofanie przez Komisję Europejską wniosku dotyczącego dyrektywy zmieniającej dyrektywę 92/85/EWG (tzw. nowa dyrektywa dotycząca urlopu macierzyńskiego), jak również publikacja planu działań Komisji Europejskiej w związku z  inicjatywą „Nowy start dla działań na rzecz godzenia życia zawodowego z rodzinnym” (New start to address the challenges of work-life balance faced by working families). Celem spotkania była wymiana doświadczeń między Posłami do Parlamentu Europejskiego a członkami krajowych organów do spraw równego traktowania dotyczących wyzwań, jakie wiążą się z promocją rozwiązań na rzecz godzenia życia zawodowego z rodzinnym oraz walki z dyskryminacją ze względu na rodzicielstwo.

Wyzwania przed polskim organem równościowym

Jako przedstawiciel Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Pani Katarzyna Wilkołaska-Żuromska przedstawiła główne wyzwania jakie stoją przed polskim organem równościowym w zakresie działań na rzecz godzenia życia zawodowego z rodzinnym. Podstawowym problemem jest walka z rozpowszechnionymi w społeczeństwie stereotypami dotyczącymi obowiązków zawodowych i  rodzinnych kobiet i  mężczyzn. Przekłada się to na nierówne traktowanie kobiet na rynku pracy (np. luka płacowa) oraz nierówny podział obowiązków opiekuńczych.

Z badań przeprowadzonych w 2014 na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich „Godzenie ról rodzinnych i zawodowych – sytuacja młodych rodziców na rynku pracy” wynika, że nawet jeśli ojcowie chcą przejąć więcej obowiązków w opiece nad dzieckiem, to w rodzinach nadal bardziej liczy się pomoc babci. Istotnym problemem dla pracujących rodziców jest także niewystarczająca dostępność instytucji opieki nad dziećmi. Dodatkowo wydłużony urlop rodzicielski, program 500+ oraz brak wykorzystania w szerszym zakresie elastycznych form pracy czy telepracy powoduje, że to kobiety przeważnie podejmują się opieki nad małym dzieckiem i odkładają powrót do pracy. Przyczynia się do tego również fakt, że dla domowego budżetu mniej korzystna jest rezygnacja z wyższego wynagrodzenia partnera i przejęcie przez niego obowiązków opiekuńczych. W opinii badanych kobiety obawiają się, że dłuższa przerwa w pracy może mieć negatywny wpływ na rozwój kariery zawodowej, a nawet skutkować utratą pracy. Następstwem tej sytuacji jest rosnące bezrobocie kobiet i niższe emerytury w przyszłości.

Mając powyższe na uwadze organy równościowe i ich wiedza powinny być w szerszym zakresie wykorzystywane w opracowywaniu strategii i różnego rodzaju programów czy polityk na poziomie Unii Europejskiej. Pomocne byłoby również stworzenie na poziomie UE przewodnika bądź strategii nt. działań, jakie organy równościowe powinny podejmować w tym temacie.

Spotkanie Grupy Roboczej stowarzyszenia EQUINET Gender Equality

W kolejnym dniu odbyło się spotkanie Grupy Roboczej stowarzyszenia EQUINET Gender Equality, które dotyczyło wdrożenia przez poszczególne państwa zaleceń Komisji Europejskiej w sprawie transparentności płac (C(2014)1405), problemu dyskryminacji krzyżowej, ostatecznej wersji publikacji EQUINET nt. równych wynagrodzeń oraz planów na 2017 r. Podczas dyskusji nt. zaleceń Komisji przedstawicielka Komisji Europejskiej przekazała informację, iż raport z realizacji zaleceń przez kraje członkowskie planowany jest na koniec bieżącego roku. Przedstawicielki organów równościowych zgłosiły zastrzeżenie, że niestety krajowe organy ds. równego traktowania nie były zaangażowane w proces raportowania Komisji przez rządy poszczególnych państw. W związku z tym przedstawicielki KE zadeklarowały chęć współpracy przy opracowywaniu ostatecznej wersji raportu.

EQUINET planuje także wydać publikację w temacie dyskryminacji krzyżowej, gdzie jedną z cech ze względu, na którą dochodzi do nierównego traktowania, jest płeć. Podczas spotkania omówiono zagadnienia związane z publikacją. Ponadto zaprezentowana została robocza wersja publikacji Europejskiej Sieci Ekspertów Prawnych w Dziedzinie Niedyskryminacji (the European Network of Legal Experts’), która poświęcona została dyskryminacji krzyżowej w prawie UE.

Wśród planów na 2017 r. zaproponowano m.in.:

• szkolenie dotyczące właściwego i efektywnego korzystania z podręcznika EQUINET-u dotyczącego prowadzenia spraw z zakresu równego traktowania ze względu na płeć
• w obszarze wynagrodzeń,
• wydanie publikacji pokonferencyjnej nt. równego traktowania ze względu na płeć w edukacji,
• podjęcie tematów: równego traktowania w zatrudnieniu i dostępu kobiet do awansów, segregacji poziomej, raportowania z wdrażania zaleceń CEDAW w zakresie przemocy wobec kobiet,  problemu osób dyskryminowanych ze względu na tożsamość płciową.