Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W marcu przypada w Polsce dzień równej pracy – symboliczna data wyznaczająca okres, który kobiety musiałyby dodatkowo przepracować, żeby ich roczne wynagrodzenie zrównało się z wynagrodzeniem mężczyzn. Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn (tzw. luka płacowa) jest konsekwencją istniejących nierówności, z którymi kobiety spotykają się w trakcie całego swojego życia zawodowego. Luka płacowa związana jest także ze stereotypowymi opiniami o predyspozycjach kobiet do wykonywania gorzej płatnych zawodów w sektorze usług opiekuńczych i braku predyspozycji do zawodów technicznych lub sprawowania funkcji kierowniczych.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego aktualnie przeciętne wynagrodzenie mężczyzn jest o 20,6% wyższe aniżeli przeciętne wynagrodzenie kobiet. W poszczególnych branżach różnice w wynagrodzeniach bywają znacznie wyższe. W finansach i ubezpieczeniach mężczyźni zarabiają nawet o 36,7% więcej niż kobiety, w handlu i sektorze napraw aut i pojazdów ponad 28%, a w sektorze informacji i komunikacji 25%.

Problem luki płacowej jest istotny także z uwagi na późniejsze konsekwencje w postaci różnicy w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn. Kobiety w starszym wieku mają trudności w utrzymaniu niezależności ekonomicznej i są bardziej niż mężczyźni narażone na ubóstwo. Według danych Komisji Europejskiej przedstawionych w raporcie z 2015 r. pt. Kobiety, Mężczyźni i Emerytury różnica w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn w Polsce jest tym wyższa im krótszy jest staż pracy kobiety i waha się od 18 aż do 33% na niekorzyść kobiet. Dysproporcje w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są widoczne zwłaszcza na początku ich kariery zawodowej, gdy to przeważnie kobieta podejmuje się opieki nad małym dzieckiem.

Efektywne zwalczanie luki płacowej ma istotne znaczenie również z punktu widzenia polityki prorodzinnej państwa. Wdrożenie zasady równej płacy za tę samą pracę lub pracę tej samej wartości jest niezbędne, by rodzice mogli podejmować świadome decyzje dotyczące opieki nad dziećmi, niepodyktowane wyłącznie ich sytuacją finansową. Realizacji tego celu może służyć wprowadzenie prawnego obowiązku transparentności wynagrodzeń, o którym mowa w zaleceniach Komisji Europejskiej z dnia 7 marca 2014 r. Większa przejrzystość płac jest zdaniem Komisji Europejskiej ważnym elementem zaradzenia problemowi zróżnicowania wynagrodzeń, ponieważ może ujawnić uprzedzenia związane z płcią oraz dyskryminację w strukturze płac danej organizacji. Państwa członkowskie powinny były zawiadomić Komisję do końca 2015 roku o działaniach podjętych w celu wdrożenia powyższych zaleceń.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się o udzielenie informacji na temat działań podejmowanych na rzecz przeciwdziałania zjawisku luki płacowej, w tym działań mających na celu wdrożenie zaleceń Komisji Europejskiej.