Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Spotkania regionalne RPO są dla nas szansą na rozmowę z organizacjami pozarządowymi, wzmacnianie ich, ułatwianie ludziom poznawania się nawzajem. Bo te organizacje są solą tej ziemi – mówił w Kędzierzynie-Koźlu rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar.

Do Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kędzierzynie-Koźlu na spotkanie z Adamem Bodnarem przyszło 30 osób. Ludzie przedstawiali problemy, z którymi borykają się w mieście i pytali, czy i jak może im w tym pomóc RPO.  

Ochrona środowiska

Jak się organizować na rzecz ochrony środowiska? Jak pomagać ludziom zdobywać niezbędną wiedzę o tym?

Spotkanie w Kędzierzynie-Koźlu zaczęło się od spraw środowiska. Adam Bodnar zapraszał na organizowane w przyszłym tygodniu, 1 marca, seminarium eksperckie  w Biurze RPO (Konferencja antysmogowa. Spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych i jednostek samorządu terytorialnego o możliwych działaniach na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza w Polsce). Przypominał o narzędziach prawnych dostępnych dla organizacji pozarządowych (m.in. prawo dostępu do informacji publicznej).

Kredyty frankowe

Rzecznik od początku kadencji dostawał zgłoszenia od obywateli, którzy mają problemy z tymi kredytami. Ale władze zapowiadały rozwiązania legislacyjne, Rzecznik nie chciał w ten proces ingerować. Niedawno jednak stało się jasne, że specjalnej ustawy przygotować się nie da, trzeba więc szukać innych rozwiązań, tak jak np. w przypadku poliso-lokat. Stąd wspólna akcja RPO organizowana razem z Rzecznikiem Finansowym, której celem jest przekazywanie ludziom informacji o dostępnych środkach prawnych rozwiązywania problemu (Wspólna akcja informacyjna RPO i Rzecznika Finansowego: „Masz kłopot z pożyczką frankową? Dowiedz się, co możesz zrobić”).

Naszym największym zaskoczeniem była skala problemu – na spotkaniach organizowanych w całej Polsce pojawiało się po kilkaset osób, a uczestnicy tych spotkań nie znali swoich podstawowych praw (nie wiedzieli np. o procedurze reklamacji, która otwiera negocjacje z bankiem, umożliwia też skorzystanie z fachowej pomocy Rzecznika Finansowego). Tymczasem zdaniem RPO wystąpienia obywateli mogą zmienić zachowania banków i ich stosunek do umów w sprawie kredytów denominowanych lub indeksowanych we frankach. – W demokratycznym społeczeństwie sądy są po to, by tego typu spory rozstrzygać – podkreślił Adam Bodnar.

Mienie zabużańskie i reprywatyzacja

Czy rekompensaty za mienie zabużańskie (20 proc. wartości nieruchomości)  są sprawiedliwe?

- Pełną rekompensatą został objęty tylko Kościół katolicki.

 - W przypadku roszczeń indywidualnych mamy do czynienia tak naprawdę z wolną amerykanką. Osoby przedsiębiorcze odzyskały nawet pokaźne majątki, inni nie odzyskali nic. Ustawodawca, mimo zapowiedzi, nigdy sprawy nie uregulował zostawiając wszystko na barkach sądów – mówił Adam Bodnar.

Rzecznik od dawna postuluje o ustawę reprywatyzacyjną, która nie tylko powinna uregulować same zasady odzyskiwania własności, ale też ograniczyć wysokość rekompensat. Niestety, taka ustawa nie powstaje  - zamiast tego powstanie Komisja Reprywatyzacyjna, której działalność musi się skończyć widowiskiem politycznym, bo wszystkich spraw taka Komisja nie będzie w stanie dogłębnie sprawdzić.

Sprawa zabużan załatwiona jest przyzwoicie. Rekompensata w wysokości 20 proc. wydaje się zgodna z punktu widzenia praw człowieka. Problemem jest to, że nie ma takiej regulacji w przypadku mienia „niezabużańskiego”.

Relacje NGOs z władzami

Wnioski o rejestracje organizacje są dziś odrzucane pod lada pretekstem. Przedtem tak nie było. Czy można z tym coś zrobić?

- Takie sygnały dostajemy na spotkaniach regionalnych w całym kraju – mówi Adam Bodnar. Dlatego Rzecznik już skierował w tej sprawie pisma do Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego, a także do Krajowej Rady Sądownictwa.

Przy okazji Adam Bodnar opowiadał o zasadach pracy RPO, o wystąpieniach generalnych, o roli, jaką do tej pory pełnił Trybunał Konstytucyjny, i o zagrożeniach dla obywateli w sytuacji, gdy nie ma już niezależnego organu kontroli konstytucyjności decyzji władz.

Jak działa Koło Gospodyń Miejskich w Kędzierzynie-Koźlu?

Na spotkanie przyszły członkinie Koła i Adam Bodnar pytał je o to, na czym polega ich działalność.

- Przecieramy szlaki, pokazujemy, że można cieszyć się przestrzenią, razem spędzać czas – odpowiadały.

- A czy myślicie Panie – jako ruch miejski – by zainteresować się też organizacją przestrzeni dla osób starszych? Biuro RPO wydało specjalny poradnik napisany przez wybitnego eksperta. Może się przyda?  (Przestrzeń Publiczna Przyjazna Seniorom. Poradnik RPO).

Czy coś można zrobić z tym, że oddziały geriatryczne nie znalazły się w sieci szpitali, które tworzy rząd?

- Tak, to bardzo poważny problem, RPO alarmuje w tej sprawie, bo taka zmiana finansowania szpitali może być dla geriatrii dramatyczna – mówiła dyr. Barbara Imiołczyk z Biura RPO, współprzewodnicząca Komisji Ekspertów RPO ds. Osób Starszych

A o co się Pana pytają organizacje na innych spotkaniach?

• - Najwięcej jest spraw osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. To najbardziej przejmujące i dramatyczne historie – mówił Adam Bodnar.
• Druga grupa to osoby dotknięte inwestycjami – chodzi nie tylko o drogi, ale także o wiatraki czy fermy. W wielu wypadkach inwestycje te przeprowadzono bez dochowania procedur konsultacyjnych.
• Aktywni są seniorzy, uniwersytety trzeciego wieku.
• Są tez sprawy lokatorskie, w tym związane ze sporami ludzi ze spółdzielniami czy z reprywatyzacją.
• Przychodzą przedstawiciele organizacji pacjenckich (choroby rzadkie, amazonki…).  
• Wielu ludzi interesuje przejrzystość działalności publicznej. A zauważamy, że w wielu miastach władze traktują wniosek o dostęp do informacji publicznej jako akt wrogości a nie obywatelskiego zainteresowania.
• Bardzo rzadko pojawiają się organizacja zajmujące się przemocą domową.