Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Funkcjonariusze Służby Więziennej nie mogą być przenoszeni do innych służb mundurowych na takich samych zasadach, jakie mają funkcjonariusze innych służb, chcący przenieść się do SW 
• W skargach do RPO wskazują, że jest to niesprawiedliwe i narusza zasadę równości
• A po zmianach w SW wykonują też zadania takie, jak np. Policja, CBA , ABW czy Służba Celno-Skarbowa; ich wiedza i kompetencje mogą być z powodzeniem wykorzystywane w innych służbach
• RPO prosi Ministra Sprawiedliwości prosi o podjęcie stosownych prac legislacyjnych
• AKTUALIZACJA: W kompetencji Ministra Sprawiedliwości nie leży inicjowanie rozwiązań, które mają być zawarte w przepisach pragmatycznych służb podległych innemu zwierzchnictwu - odpowiada MS

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi funkcjonariuszy Służby Więziennej, w których wskazują na nierówne traktowanie w zakresie możliwości przenoszenia się do innych służb mundurowych.

Zwracają uwagę, że nie mogą być przenoszeni do innych służb mundurowych na takich samych lub podobnych zasadach, jakie mają funkcjonariusze innych służb, chcący przenieść się do Służby Więziennej. Sytuację tę odczytują jako niesprawiedliwą i niezgodną z zasadą równości. Mogą oni być przyjmowani do innych służb na zasadach ogólnych, tj. tak jak inni nie mundurowi kandydaci w postępowaniu kwalifikacyjnym. Sytuację tę odczytują również jako niezgodną z zasadą wzajemności.

RPO zwraca uwagę, że ten problem był już przez niego podnoszony w wystąpieniu do MSWiA z 2007 r. Wystąpienie to dotyczyło stanu prawnego obowiązującego pod rządami uchylonej już ustawy z  26 kwietnia 1996 r. o SW, ale zawarte w nim tezy są nadal aktualne.

Rzecznik zwraca uwagę, że wraz z wprowadzeniem nowych jednostek – Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej oraz uczelni Służby Więziennej (Szkoły Wyższej Wymiaru Sprawiedliwości ) – rozszerzeniu uległy kompetencje SW w zakresie rozpoznawania, wykrywania przestępstw, zapobiegania im, czy utrwalania dowodów. Zadania te mogą być realizowane w formie czynności administracyjno–porządkowych i operacyjno–rozpoznawczych, a więc właściwych dla takich służb, jak Policja, Straż Graniczna, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, czy Służba Celno-Skarbowa.

Oznacza to, że wiedza i kompetencje funkcjonariuszy SW mogą być z powodzeniem wykorzystywane w innych służbach mundurowych.

Z poprzedniej odpowiedzi MSWiA wynika, że z punktu widzenia polityki kadrowej, w szczególności doboru kadr do poszczególnych służb, może być zasadne umożliwienie funkcjonariuszom SW przenoszenia się do Policji. W ocenie ministra korzystne byłoby ujednolicenie zasad przeniesień służbowych funkcjonariuszy, a także omówienie różnic związanych z wymaganiami dla kandydatów do służb podległych MSWiA. Minister zaznaczył, że uregulowanie kwestii przenoszenia się funkcjonariuszy w ramach służb powinno być poprzedzone wprowadzeniem podobnych regulacji prawnych do pragmatyk poszczególnych służb mundurowych.

W związku z tym Marcin Wiącek prosi ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę o stanowisko co do zasadności umożliwienia przenoszenia się funkcjonariuszy SW do innych służb mundurowych oraz podjęcie stosownych prac legislacyjnych.

Odpowiedź Michała Wosia, sekretarza stanu w MZ

W odpowiedzi na pismo Pana Rzecznika z dnia 17 marca 2023 r. - znak: WZF.7040.2.2023.WK, w którym poruszono problematykę związaną z brakiem ustawowego usankcjonowania możliwości przenoszenia się funkcjonariuszy Służby Więziennej do innych służb podległych odpowiednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych, Ministrowi Finansów, Marszałkowi Sejmu lub służb nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów, zawierające jednocześnie wniosek o podjęcie prac legislacyjnych mających na celu wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych w ustawach pragmatycznych wspomnianych służb mundurowych, uprzejmie informuję.

Na wstępie pisma Pana Rzecznika wskazano na wprowadzony mocą ustawy z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie ustawy o Służbie Więziennej (Dz. U. poz. 1933) art. 38a ustawy o Służbie Więziennej umożliwiający przenoszenie się do służby w Służbie Więziennej funkcjonariuszom Policji, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Służby Celno - Skarbowej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego, jeżeli wykazują oni szczególne predyspozycje do jej pełnienia. Z przeglądu przepisów obowiązujących w poszczególnych służbach wynika, że regulacje podobne do art. 38a ustawy o Służbie Więziennej odnaleźć można w: ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (art. 25a), ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (art. 31a), ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa (art. 70), ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (art. 176) i ustawie z dnia 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej (art. 19). Przy tym jedynie w przypadku Służby Ochrony Państwa i Straży Marszałkowskiej przepisy te są adresowane do funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Wyjaśnić należy, że wiodącym projektodawcą art. 38a ustawy o Służbie Więziennej był Minister Sprawiedliwości, jako organ, na którym ciąży obowiązek stworzenia warunków do właściwego funkcjonowania Służby Więziennej. Minister Sprawiedliwości realizując podległość Służby Więziennej posiada pełne rozeznanie dotyczące specyfiki tej formacji, jej oczekiwań i potrzeb, co dotyczy także aspektów związanych z zapewnieniem odpowiedniego poziomu i wyszkolenia kadry oraz warunków jej rekrutacji. W tym kontekście wprowadzeniu wspomnianego przepisu przyświecało stworzenie możliwości przyjmowania do Służby Więziennej doświadczonych funkcjonariuszy innych służb, co ma wpłynąć na podniesienie jakości funkcjonowania Służby Więziennej w szczególności w obliczu przypisania jej nowych zadań związanych choćby z powstaniem Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej. Omawiana regulacja wychodzi zatem naprzeciw potrzebom Służby Więziennej.

Mając na uwadze powyższe nie można twierdzić, że podobne uwarunkowania dotyczą Ministra Sprawiedliwości w odniesieniu do pozostałych formacji mundurowych. Ponadto materia, o której mowa podlega regulacji na szczeblu ustawy - tj. właściwej dla danej służby ustawy pragmatycznej. Zważając na zasadę określoną w art. 34 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej stanowiącym, iż to poszczególni ministrowie są zobowiązani do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do działu, którym kierują, w tym do przedkładania w tym zakresie inicjatyw i projektów aktów normatywnych, wypada podkreślić, że w kompetencji Ministra Sprawiedliwości nie leży inicjowanie rozwiązań, które mają być zawarte w przepisach pragmatycznych służb podległych innemu zwierzchnictwu. Pogląd taki jest zasadny tym bardziej, że chodzi o regulacje w zakresie kluczowym dla funkcjonowania danej służby, związane ze sposobem doboru kadry, czy określaniem wyjątków przewidzianych od rutynowych procedur kwalifikacyjnych.

WZF.7040.2.2023