Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie podjęła dotychczas decyzji;  jej członkowie mają wątpliwość czy struktura własnościowa TVN S.A. odpowiada wymogom ustawy o rtv
• Tymczasem podmiot wnoszący o przedłużenie koncesji spełnia warunki tej struktury
• Odmowa przedłużenia koncesji jest możliwa, gdy nadawca rażąco narusza warunki ustawy. Takie uzasadnienie odmowy przedłużenia koncesji rodziłoby jednak pytania o zgodność z konstytucyjną zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych
• Ubiegający się o odnowienie koncesji ma prawo oczekiwać, że jeśli nie zmieniła się jego sytuacja prawna ani stan prawa, to jego wniosek będzie potraktowany tak jak wcześniej 
• Wydanie pierwszej pozytywnej decyzji o koncesji uznaje się bowiem za dostateczne zapewnienie interesu publicznego w radiofonii i telewizji

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek zwraca się do przewodniczącego Rady Witolda Kołodziejskiego o wyjaśnienia, a zwłaszcza o wskazanie ustawowych przesłanek, które są rozważane jako potencjalnie uzasadniające odmowę przedłużenia koncesji. 

Do RPO wpływają wnioski dotyczące przewlekłego postępowania KRRiT ws. przedłużenia koncesji na program TVN7 i dotychczasowego braku decyzji. Podobnie jak przy postępowaniu ws. przedłużenia koncesji na rozpowszechnianie programu TVN24, wnioskodawcy wyrażają obawy, że brak rozstrzygnięcia może doprowadzić do nieuzasadnionego ustawowymi przesłankami faktycznego wygaśnięcia koncesji na rozpowszechnianie programu. 

Koncesja na rozpowszechnianie programu TVN7 wygaśnie 25 lutego 2022 r. Nadawca dopełnił ustawowego wymogu złożenia wniosku o jej udzielenie na kolejny okres nie później niż 12 miesięcy przed jej wygaśnięciem.

Członkowie Rady mają wątpliwości...

Tymczasem, Rada dotychczas nie osiągnęła większości głosów niezbędnych do podjęcia odpowiedniej uchwały. Jak wynika z komunikatu na stronie KRRiT i z doniesień medialnych, wątpliwości członków KRRiT po raz kolejny wzbudza struktura własnościowa TVN S.A., która miałaby być niezgodna z wymogami art. 35 ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji.

Jak wskazał sam przewodniczący Rady, także jej członkowie głosujący za przedłużeniem koncesji uważają, że obecna struktura własnościowa TVN S.A. nie odpowiada wymogom ustawy. Stąd też, jak należy sądzić, Rada rozważa odmowę przedłużenia koncesji na podstawie art. 35a w związku  z art. 38 ust. 1 lub 2 ustawy. Przepisy te, czytane razem, stanowią, że nieprzedłużenie koncesji jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy ziści się jedna z przesłanek zawartych w art. 38 ust. 1 lub 2 ustawy. 

Postępowanie rekoncesyjne ma swoje wymogi 

Nie ma wątpliwości na gruncie art. 35a, że postępowanie w sprawie udzielenia koncesji na kolejny okres ma charakter odrębny od postępowania w sprawie o przyznanie jej po raz pierwszy. W postępowaniu rekoncesyjnym Rada nie rozważa po raz kolejny okoliczności spełnienia przez nadawcę wymogów z art. 36. 

Jak  wskazuje się  w doktrynie i orzecznictwie, kolejna koncesja stanowi przedłużenie koncesji poprzedniej. Gdy nie zachodzi zatem jedna z przesłanek z art. 38 ust. 1 lub 2 ustawy -, przedłużenie koncesji powinno dokonywać się automatycznie. Wydanie pierwszej pozytywnej decyzji o koncesji uznaje się za dostateczne zabezpieczenie interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

Pojawiający się zarzut niezgodności struktury własnościowej nadawcy z wymogami art. 35 zdaje się sugerować, że mogła zostać spełniona przesłanka wyrażona w art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy. Jak bowiem sam przewodniczący Rady zauważył, nie wchodzi w grę skorzystanie  z przesłanki określonej w art. 38 ust. 1 pkt 3, ze względu na brak uprzedniego wezwania przewodniczącego Rady do usunięcia wskazanej niezgodności z ustawą. 

Zgodnie z art. 38 ust. 1 pkt 2  odmowa przedłużenia koncesji jest możliwa, gdy nadawca rażąco narusza warunki określone w ustawie. Jednakże oparcie się na tej przesłance jako uzasadniającej odmowę udzielenia koncesji na kolejny okres wprost prowadziłoby do pytania o zgodność takiego rozstrzygnięcia z konstytucyjną zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych. 

W świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego treścią tych zasad, wywodzonych wprost z klauzuli demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), jest nakaz takiego stanowienia i stosowania prawa, by obywatel mógł układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki prawne, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji. 

Nadawca już korzysta z koncesji  

Nie zasługuje zatem na aprobatę pogląd dopuszczający odmowę udzielenia koncesji na kolejny okres z powołaniem na przesłankę rażącego naruszenia prawa w sytuacji, gdy nadawca już korzysta z koncesji  na rozpowszechnianie programu TVN7, jak i innych programów, a jego struktura własnościowa pozostaje od lat niezmienna. Struktura ta  konsekwentnie była aprobowana przez regulatora rynku, czego dowodem są wydawane w przeszłości decyzje koncesyjne. 

W związku z tym, w świetle konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i prawa podmiot ubiegający się o odnowienie koncesji ma prawo oczekiwać, że jeśli jego sytuacja prawna nie uległa zmianie i nie zmienił się stan prawny, to jego wniosek zostanie potraktowany w sposób analogiczny jak w przeszłości. 

Wskazana zasada konstytucyjna zawiera gwarancje bezpieczeństwa prawnego. Zakłada to przewidywalność działań organów państwa, a także umożliwia prognozowanie działań własnych. Bezpieczeństwo prawne, przewidywalność prawa oraz respektowanie przez państwo działań podejmowanych na podstawie obowiązującego prawa, stanowią zaś gwarancję ochrony podstawowych wolności lub praw, w tym wolności działalności gospodarczej, która stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej (art. 20 Konstytucji). 

Tym bardziej niezrozumiała i wątpliwa z punktu widzenia tych konstytucyjnych zasad byłaby decyzja o odmowie przedłużenia koncesji na rozpowszechnianie programu TVN7 w obliczu podjętej zaledwie kilka miesięcy temu decyzji o przedłużeniu koncesji na rozpowszechnianie programu TVN24.

W świetle obecnych przepisów ustawy o rtv podmiot ubiegający się o przedłużenie koncesji spełnia warunki dotyczące struktury własnościowej nadawców. Zgodnie z domniemaniem racjonalności ustawodawcy, nie było jego intencją ustanowienie wymogów względem struktury własnościowej spółki, od której nadawca jest zależny, a jedynie względem struktury własnościowej samego nadawcy. Właścicielem jest spółka zarejestrowana w Holandii, a więc w  Europejskim Obszarze Gospodarczym, co wypełnia warunek z art. 35 ust. 3 ustawy .

Dlatego też w tej sytuacji domniemywanie istnienia dalej idących wymogów dotyczących struktury własnościowej spółki, od której zależny jest sam nadawca, nie tylko nie da się pogodzić z zasadą "in dubio pro libertate" (rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść strony), ale też stanowi wykładnię "contra legem" (przeciwko prawu). 

Obowiązujący stan prawny znajduje najlepsze potwierdzenie również w tym, że Prezydent RP przekazał do ponownego rozpatrzenia przez Sejm ustawę o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (nr druku 1389), zmierzającą w istocie do wykluczenia możliwości przyznawania koncesji nadawcom o strukturze własnościowej analogicznej do tej, jaką ma podmiot ubiegający się o przedłużenie koncesji.

Zmiana, którą przewiduje projektowana nowelizacja byłaby bezprzedmiotowa, gdyż obecne przepisy już zawierają rozwiązania, które pozwalają na osiągnięcie celów założonych w uzasadnieniu do projektu (na co RPO zwracał uwagę w piśmie do KRRiT z 29 grudnia 2021 r.).

- Pragnę przy tym raz jeszcze zaznaczyć, że nie znajduję podstaw do kwestionowania zgodności obecnie obowiązujących przepisów z Konstytucją – podsumowuje Marcin Wiącek.

VII.564.9.2022