Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Miejska karta praw osoby doświadczającej bezdomności jest dokumentem, który podpisują władze miejskie i jest już realizowana w miastach europejskich.
• Karta zawiera szereg zobowiązań organów władz publicznych do przestrzegania podstawowych praw osób dotkniętych kryzysem bezdomności.
• Karta nie tworzy nowych praw, lecz jedynie przypomina o uprawnieniach, które już są zagwarantowane w obowiązujących przepisach, a niestety często w stosunku do osób doświadczających bezdomności nie są w pełni realizowane.

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiacek nawiązuje do inicjatywy, w której upowszechnienie zaangażowany był Pan Adam Bodnar, ponieważ uważa ją za wartościową i godną wsparcia.

Chodzi o tzw. miejską kartę praw osoby doświadczającej bezdomności. Idea takiej karty jest już realizowana w miastach europejskich. Jej projekt został przygotowany przez Housing Rights Watch i European Federation of National Organisations Working with the Homeless – europejskie organizacje pozarządowe zajmujące się rozwiązywaniem problemu bezdomności. Jest to dokument, który podpisują władze miejskie i zawiera szereg zobowiązań organów władz publicznych do przestrzegania podstawowych praw osób dotkniętych kryzysem bezdomności. Co warte podkreślenia, karta nie tworzy nowych praw, lecz jedynie przypomina o uprawnieniach, które już są zagwarantowane w obowiązujących przepisach, a niestety często w stosunku do osób doświadczających bezdomności nie są w pełni realizowane.

W Polsce jako pierwsze miasto Kartę Praw Osoby Bezdomnej przyjął Gdańsk – uchwała w tej sprawie podjęta została przez Radę Miasta Gdańska 27 lutego 2020r. Obecnie trwają również zaawansowane prace nad przygotowaniem podobnego dokumentu w Warszawie. Władze Miasta Stołecznego Warszawy planują uchwalenie Karty w pierwszym kwartale przyszłego roku. Otwartość na podjęcie omawianego tematu deklarowały również Rzecznikowi Praw Obywatelskich przedstawiciele jednostek samorządowych Poznania, Krakowa czy Częstochowy.

W ocenie Rzecznika, dokument taki, podpisany przez władze samorządowe danej wspólnoty, może się znacząco przyczynić do zmiany negatywnego, stereotypowego wizerunku osoby bezdomnej, jaki niestety stale utrwalony jest w społeczeństwie. Karta może stać się bardzo pomocnym narzędziem do zmiany negatywnego postrzegania osoby w kryzysie bezdomności oraz do zagwarantowania przestrzegania prawa przez władze i służby samorządowe. Samym osobom doświadczającym bezdomności łatwiej byłoby domagać się poszanowania ich uprawnień, jeśli byłyby one zebrane w jednym dokumencie.

Dlatego Rzecznik apeluje do Związku Miast Polskich, jako najstarszej polskiej organizacji samorządowej, skutecznie wspierającej polskie miasta w działaniach na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego, aby aktywnie włączył się w upowszechnianie idei karty praw osoby doświadczającej bezdomności w polskich miastach. Wydaje się, że Związek Miast Polskich może być właściwą platformą do dyskusji i prac koncepcyjnych nad takim dokumentem i przyczynić się w ten sposób do motywowania innych (poza Gdańskiem i Warszawą) miast do przyjęcia karty w swoich społecznościach.

Marcin Wiącek deklaruje gotowość merytorycznego wsparcia ze strony Biura Rzecznika Praw Obywatelskich i pomoc w promowaniu idei karty praw osoby doświadczającej bezdomności. 

IV.402.1.2019