Biuletyn Informacji Publicznej RPO

7 lutego 2023 r. ZRPO Wojciech Brzozowski i Justyna Jóźwiak z Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur uczestniczyli w posiedzeniu senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Posiedzenie poświęcone było informacji Ministra Sprawiedliwości dotyczącej sytuacji w Zakładzie Karnym w Barczewie.

Kilka dni temu Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur opublikował raport z wizytacji, z którego wynika uzasadnione podejrzenie, że w tej jednostce dochodziło do stosowania tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania.

Wojciech Brzozowski streścił ustalenia wizytatorów KMPT, które szczegółowo zostały opisane w treści raportu KMPT z wizytacji w ZK w Barczewie.

Przypomniał, że wizytacja w jednostce nie miała charakteru interwencyjnego. Była to wizytacja o charakterze zapobiegawczym, mająca na celu ustalenie, czy istnieją przesłanki do tego, aby udzielić rekomendacji, zaleceń czy poprawić praktyki w wizytowanej placówce.

Wspomniał, że poza kwestią tortur w raporcie zawarte zostały również inne ustalenia wizytatorów, m.in. dotyczące sytuacji transpłciowej kobiety przebywającej w tym zakładzie czy mężczyzny w podeszłym wieku, który nie jest w stanie zadbać o siebie i w ocenie KMPT powinien trafić do ośrodka dla osadzonych przewlekle chorych. Podkreślił, że KMPT nie ma samodzielnych kompetencji dochodzeniowo-śledczych. Działalność Mechanizmu polega w tym obszarze przede wszystkim na kierowaniu zawiadomień do organów ścigania.

Następnie zwrócił uwagę, że najpoważniejsze nieprawidłowości dotyczą wysokiego prawdopodobieństwa tortur w tym zakładzie karnym. Chodzi o przypadki podtapiania więźnia, który podzielił się tą informacją z wizytatorami, a która została następnie uprawdopodobniona na zapisie z monitoringu.

– W połączeniu z innym sygnałami płynącymi z tej konkretnej placówki – formalnym brakiem odnotowania stosowanych środków przymusu bezpośredniego w dokumentacji oraz panującej w zakładzie atmosfery zastraszenia – dało to przesłanki do tego, aby w raporcie KMPT zwrócić uwagę na wysokie prawdopodobieństwo tego, że w tym zakładzie dochodziło do przypadków niedopuszczalnego traktowania więźniów, które są czymś więcej niż zwykłą nieprawidłowością. W naszym przekonaniu, jeżeli zostaną potwierdzone przez organy ścigania, stanowić będą przykład tortur – poinformował ZRPO.

Informację o dotyczącą sytuacji w Zakładzie Karnym w Barczewie przedstawił wiceminister sprawiedliwości Michał Woś oraz dyrektor Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji w MS sędzia Mirosław Przybylski i zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej gen. Andrzej Leńczuk. W swoich wystąpieniach odnieśli się oni do raportu KMPT oraz poinformowali o niektórych ustaleniach z trwających aktualnie kontroli dotyczących ZK w Barczewie wszczętych zarówno przez Centralny Zarząd Służby Więziennej, jak i Ministerstwo Sprawiedliwości.

Odnosząc się do niektórych z uwag przedstawicieli MŚ i SW, Wojciech Brzozowski wskazał, że raport KMPT nie ujawnia żadnych danych osobowych funkcjonariuszy SW. Nie może zatem naruszać dobrego imienia konkretnych osób. Zapewnił o szacunku RPO dla pracowników Służby Więziennej, którzy ofiarnie i odpowiedzialnie wykonują swoją ciężką pracę, jednak podkreślił, że sprawy takie jak opisana w raporcie muszą być w pełni wyjaśniane.

Zastępca RPO dodał, że pracownicy KMPT to wysoko wykwalifikowane osoby, szkolone zarówno pod kątem rozmowy z osobami pozbawionymi wolności, jak i identyfikacji ofiar tortur. Są zatem w stanie ocenić wiarygodność informacji przekazywanych przez osoby osadzone. Wskazał również, że w trakcie przygotowywania raportu pokontrolnego przez KMPT ujawnione zostały kolejne poszlaki uprawdopodobniające nieprawidłowości w Barczewie.