Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Na Podlasiu co czwarty naturalny poród jest znieczulany, a w Lubuskiem – praktycznie żaden! Bo brakuje anestezjologów – wynika z danych, które zebrał Rzecznik Praw Obywatelskich.

Standardy opieki okołoporodowej są w Polsce jasno wyznaczone. Od lat przypomina o nich fundacja „Rodzić po Ludzku”. Jej działaczki wytrwale zabiegają o prawa rodzących, jednak, jak wynika z ostatniego raportu NIK „Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych", ich wysiłki nie przynoszą spektakularnych efektów. Polki nadal rodzą w skandalicznych warunkach, a ich prawa na wielu oddziałach położniczych często nie istnieją.

Zmiana postaw lekarzy i personelu medycznego jest trudna. Choć od lat starają się o to obywatele – rodzice i działacze społeczni, choć zmienia się prawo, to ciągle wiele nam brakuje. Przeważa rutyna, obojętność a także przekonanie, że skoro brakuje pieniędzy i lekarzy, to po co angażować te cenne środki w łagodzenie „naturalnego” bólu i zmieniać zachowanie przy porodzie, które „zawsze takie było”?

Nieustające zwracanie uwagi na prawa kobiet ciężarnych i rodzących to także zadanie RPO. Do Rzecznika docierają zresztą stale sygnały o przypadkach naruszenia tych praw, które potwierdzają ustalenia Najwyższej Izby Kontroli. Od początku kadencji Adam Bodnar stara się wyłapać systemowe problemy, których rozwiązanie może poprawić sytuację.

I. Zbieranie danych

W pierwszej kolejności, w związku z informacjami o dyskryminacji pacjentek w dostępie do znieczulenia farmakologicznego do porodu, Rzecznik wystąpił do centrali i wszystkich oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia o dane statystyczne obrazujące dostępność tego świadczenia dla kobiet na terenie kraju.

Z przekazanych Rzecznikowi danych wynika, że na koniec 2015 r. między województwami istniały ogromne dysproporcje w dostępie do znieczulenia farmakologicznego.

• Najwięcej znieczuleń zewnątrzoponowych wykonano w województwach: mazowieckim, małopolskim, podlaskim. W tym ostatnim co czwarty naturalny poród był znieczulany.
• Z kolei w województwach:  kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, pomorskim, śląskim znieczulany był co setny, a góra co trzydziesty poród.
• W województwie lubuskim praktycznie znieczulenie zewnątrzoponowe było niedostępne. Wykonano tylko kilka zabiegów na oddziałach z III poziomem referencyjnym.
• W woj. świętokrzyskim odsetek znieczuleń wyniósł 4,02 %,  w woj. warmińsko-mazurskim odsetek znieczuleń sięgał 11%, w woj. pomorskim – 1,84%, w woj. śląskim – 4,2%.
• W pozostałych  województwach znieczulany był co dziesiąty naturalny poród.

Dysproporcje wynikały przede wszystkim z różnej liczby lekarzy anestezjologów. Te alarmujące dane zebrane przez Rzecznika będą podstawą konkretnych działań i wystąpień.

II.  Sprawy pacjentek

Rzecznik reaguje też na przykłady konkretnych nadużyć praw kobiet - zgłosił np. udział, na prawach przysługujących prokuratorowi, w postępowaniu sądowym z powództwa kobiety, na której szpital wymógł zgodę na opłatę za znieczulenie… w trakcie akcji porodowej.

W sprawach praw kobiet ciężarnych i rodzących Rzecznik współpracuje też z Rzecznikiem Praw Pacjenta i monitoruje prace powołanego przy Ministrze Zdrowia „Zespołu do spraw monitorowania i opracowania rozwiązań na rzecz poprawy opieki okołoporodowej”. Zespół tworzą eksperci z zakresu prawa, medycyny w tym ginekologii, położnictwa, neonatologii oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych.

Warto pamiętać, że same standardy opieki okołoporodowej wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 września 2012 r. opierają się w dużej mierze na rozwiązaniach zaproponowanych przez rzecznika praw obywatelskich śp. Janusza Kochanowskiego w dokumencie „Karta Praw Kobiety Rodzącej”.